Het eten van grond, zoals Jan Klein Kranenburg op deze plek vorige week overdacht, zou ik niet aanraden (Josja Veraart, 22 november).
Hoewel de kans niet groot is dat je er snel iets van zult krijgen, zijn er nog altijd stoffen die we niet begrijpen. Of stoffen waar we geen weet van hebben. Maar ook als er een verband is aangetoond 
tussen ziekteverschijnselen en blootstelling aan stoffen, kan het in onze wereld zomaar 20 jaar duren vanaf het moment dat we weten dat deze stof gevaarlijk is, totdat we in actie komen en passende maatregelen treffen.
Van de week zond 'Andere Tijden' de documentaire uit: 'Asbest: sluipmoordenaar uit Goor.' Asbest: een ongeëvenaard en fantastisch bodemmineraal. Niet brandbaar, oersterk, multi-inzetbaar. In Groot-Brittannië werd asbestose in 1931 erkend als beroepsziekte. Ook in Nederland waarschuwde de arbeidsinspectie in de jaren '30 al voor de gezondheidsgevaren van asbest. De Eternitfabriek in Goor heeft nog tot in de jaren 90 op volle toeren zonder adequate bescherming voor zijn werknemers en omgeving doorgedraaid. Vervolgens zette deze fabriek zijn werkzaamheden voort bij onze zuiderburen.
Hoewel de documentaire uitgezonden werd bij Andere Tijden, wat het gevoel opwekt dat dat in ieder geval niet mijn generatie betreft, is de problematiek rondom asbest nog steeds actueel. Ook nu staat er een oproep op de Linkedingroep Bewust bodemgebruik: 'Adviesbureau is op zoek naar een ervaren projectleider asbest/bodem.' Helaas, we zijn nog lang niet klaar met het asbestdossier.
Nederland heeft veel kansen laten liggen. Als we net zo adequaat hadden gehandeld als onze bovenburen, de Zweden, waren er heel wat minder slachtoffers gevallen en hadden we nu minder hoeven op te ruimen. Om daarvan te leren en de volgende keer voor te zijn, bij deze de vraag: 'Wat zou het volgende asbest zijn?' Zijn dit de hormonen in ons drinkwater? Is het de antibiotica in onze bodem? Hoe lang vermoeden we dit al en hoe lang al ontkennen en negeren we de gevolgen? Wat doen we er echt aan?
Als je googelt op 'het nieuwe asbest', levert dat direct een hit op: een artikel met als titel: 'Nanodeeltjes zijn als het nieuwe asbest.' Dat is toevallig. Dat zijn de deeltjes waar Robbert Dijkgraaf afgelopen week zo gefascineerd over wist te vertellen. Robbert Dijkgraaf, gaat op zoek naar 'Het Allerkleinste' en laat en passant de kunst van het presenteren zien. Komt goed van pas met het oog op de laatste voorbereidingen van het Bodembreed Symposium komende week. "De nanotechnologie is overal. De mogelijkheden zijn enorm. Wat we meemaken is een gigantische versmelting van moderne technologie en het leven." Klinkt als het enthousiasme jaren geleden over asbest. Neem bijvoorbeeld het interessante deeltje de 'Neutrino'. Deze heeft hele raadselachtige eigenschappen. Het gaat dwars overal doorheen. En het deeltje is nagenoeg ongrijpbaar. Ze zijn zo klein dat ze makkelijk via de longen of je huid, je lichaam binnendringen. Uiteindelijk zal het wel weer in de bodem terechtkomen.....
Zie hier de genoemde documentaires:
- Andere Tijden: Asbest, sluipmoordenaar uit Goor: http://bit.ly/UfHBwU
- De wereld draait door, Het Allerkleinste: http://bit.ly/QN3IRz
 Josja Veraart (Initiatief Bewust bodemgebruik en Royal HaskoningDHV)
Reageren op deze column kan hier: Linkedingroup
