"Matige Metaforendag geslaagd als rozijn in bak yoghurt" kopte satirisch weblog De Speld ooit, om als volgt verder te gaan: "Het was echt het tegenovergestelde van een begrafenis, wat een feest. De dag vloog om als een KLM passagiersvliegtuig".
Metaforen zijn fijn, omdat ze zo goed beklijven. Soms roepen ze echter beelden op die niet meer overeenkomen met de werkelijkheid. Kom er dan nog maar eens vanaf. Herinner je je de term 'Laan van de Leefomgeving' nog? Heb je gemerkt dat deze term in de afgelopen jaren geleidelijk vervangen is door de voetbalclubachtige afkorting 'DSO'? Een afkorting die staat voor Digitaal Stelsel Omgevingswet. Jammer eigenlijk, want de term "Laan van de Leefomgeving" was afkomstig uit ons eigen bodemdomein: toen we startten met het eerste Bodemconvenant vonden we dat onze informatie breder en meer integraal benut moest gaan worden. Wout de Vogel bedacht de sprekende term voor dit doel, maar hij is nooit gaan vliegen. Mensen bleken er te verschillende beelden bij te hebben. (Jan Klein Kranenburg, 16 november)

foto Jan Klein KranenburgOp de welbekende infographic van de Laan van de Leefomgeving staat een blauw glimlachend mannetje met de duim omhoog voor tien schattige huisjes: de zogenaamde informatiehuizen. Ook dat concept van 'informatiehuizen aan de Laan' komt uit ons eigen bodemdomein, waarbij we de term 'informatiehuis' wel stiekem afkeken van de waterwereld.

Je voelt hem al aankomen: ook de metafoor 'informatiehuis' staat momenteel ter discussie binnen het domein van de Omgevingswet.

Ken je de Commissie Elias nog? Dat is de club die een parlementair onderzoek uitvoerde naar ICT-projecten bij de overheid. Dit onderzoek resulteerde in een Bureau ICT-toetsing bij het Ministerie van Binnenlandse zaken. Dit Bureau vindt dat het DSO wel wat 'complexiteitsreductie' kan gebruiken. Het is dan niet handig dat we suggereren dat we tien fysieke nieuwe huizen gaat bouwen. Dit is natuurlijk helemaal niet zo, want een informatiehuis is feitelijk niets anders dan een aantal extra taken voor bestaande organisaties zoals RIVM, Kadaster of Rijkswaterstaat. De metafoor 'informatiehuis' schijnt echter wel de suggestie op te roepen van tien geheel nieuwe organisaties met een veelkoppige directie, een uitgebreid lunchassortiment in een hip bedrijfsrestaurant en een groot personeelsbestand dat jaarlijks gezellige afdelingsuitjes organiseert.
Let maar op: de komende tijd zul je de term 'informatiehuis' steeds minder tegenkomen en komt de nadruk te liggen op de instrumenten die de achterliggende organisaties ontwikkelen, de zogenaamde 'informatieproducten'.

Heb jij trouwens een duidelijk beeld bij die term 'informatieproduct'? De kans is groot dat dit niet het geval is. Dit is namelijk wat we steeds vaker merken: veel betrokkenen krijgen geen goed beeld bij dit begrip. Informatieproducten moeten de digitale werkprocessen gaan ondersteunen van iedereen die te maken krijgt met de Omgevingswet en het liefst ook nog zorgen voor kostenreductie. Maar veel mensen hebben nog niet eens een goed beeld hoe hun werk er onder de Omgevingswet uit gaat zien, laat staan dat ze goed kunnen formuleren wat hun informatiebehoefte wordt. Informatieproducten blijven daardoor een abstract begrip. Iemand van de VNG verwoordde dit als volgt: "Het is alsof je iemand vraagt welke apps hij op zijn iPhone X wil, terwijl hij nog een Nokia 3310 gebruikt".
Wat kunnen we hier nu aan doen? Je zou bijna een metafoor gaan verzinnen voor de term 'informatieproduct'.

Jan Klein Kranenburg
Adviseur Bodeminformatiebeheer

Website

Linkedin

Twitter

Reageren op deze column kan hier: LinkedinGroup