Ik ben de wonderlijke wereld van de kabels en leidingen ingestapt. Via onderzoek met het Centrum voor Ondergronds Bouwen (www.cob.nl) kijken twee studenten Bestuurskunde naar de wijze waarop gemeente Amsterdam en gemeente Rotterdam regie kunnen voeren op hun kabels en leidingen. En we kijken samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten welke dilemma's 'van gas los' voor deze wereld oplevert. En dat alles om faalkosten te verminderen, waarde te vergroten en bij te dragen aan maatschappelijke opgaven als energietransitie, klimaatverandering en verstedelijking. (Geert Roovers, 31 mei)

geertMet een bestuurlijke bril is de wereld van kabels en leidingen een vol spaghetti-bord, met kluwen van partijen, belangen en verantwoordelijkheden. In dit bord werken publieke partijen - zoals gemeenten, private partijen - zoals telecombedrijven en aannemers, en partijen die daar ergens tussenin zitten - zoals netbeheerders en drinkwaterbedrijven. Een ooit overzichtelijke wereld waarin door privatisering en liberalisering het aantal partijen en hun verschillende belangen geexplodeerd is. Een wereld waarin techniek en technische experts de overhand hebben. En dit heeft twee belangrijke consequenties: (1) omgaan met kabels en leidingen is een 'wicked problem' - ik gebruikte dat begrip al vaker. Een 'wicked problem' is een situatie waarin door vele partijen, vanuit verschillende disciplines, met verschillende perspectieven en belangen naar een probleem wordt gekeken dat zowel technisch als sociaal van aard is. (2) in een technische wereld domineren rationele, technische oplossingen. We willen regie krijgen door betere planning- en afstemmingssystemen, goede, digitale, informatievoorziening en slimme innovatieve technieken. En laat dat nu juist contraproductief zijn...

In een wereld met vele partijen, disciplines, perspectieven en belangen is effectieve regie alleen mogelijk als een procesmatige, 'politieke' benadering leidend is, gericht op het verbinden van belangen en partijen, en het ontwikkelen van vertrouwen. Rationele en juridische oplossingen moeten deze benadering ondersteunen, maar niet domineren. Dit betekent dus dat partijen met elkaar de dialoog moeten aangaan, vertrouwen moeten kweken en zo stap voor stap hun wereld steeds een klein beetje aangenamer kunnen maken. En innovatieve technieken daar op een juist moment aan toevoegen - en regelgeving pas als sluitstuk en bevestiging van wat je eigenlijk al hebt afgesproken. Daarbij weet je ook dat dit een langzaam, incrementeel en lerend proces moet zijn. Stap-voor-stap en steeds evalueren en bijsturen. Het is niet morgen gefixt!

Tot slot: wie zou zo'n proces nu moeten aanjagen? Daar lijkt mij een belangrijke rol voor de gemeenten weggelegd. Enerzijds om lokaal maatwerk te leveren, passend bij de situatie in 'pak-hem-beet' Rotterdam, Amsterdam of welke andere gemeente dan ook. Maar ook om samen met elkaar en van elkaar te leren en daarbij de netbeheerders en uitvoerders - die immers ook vaak in meerdere gemeenten werken - intensief bij te betrekken. Zodat uiteindelijk netwerken van partijen ontstaan die elkaar hebben leren kennen, elkaar vertrouwen en aansluitend werkelijk innovatief met nieuwe technieken, systemen en werkwijzen bijdragen aan het verminderen van faalkosten en het realiseren van de energietransitie, klimaatadaptatie en verstedelijking.

Geert Roovers

Dr. ir. Geert Roovers is (parttime) lector Bodem en Ondergrond aan de Saxion hogeschool te Deventer.

Linkedin

Reageren op deze column kan hier: Linkedingroup