Volgens deskundigen in de ICT-wereld kost het falende ICT-beleid van de overheid jaarlijks 5 miljard euro (Jan Klein Kranenburg, 2 december).
Dat schrijft Binnenlands Bestuur in november. Er komt dan ook een parlementair onderzoek in 2012. De ruzie tussen de waterschappen en Logica was de druppel.
Ik heb altijd gemengde gevoelens bij dit soort berichten. Op Twitter lees ik dat iemand schrijft:
"De oplossing voor de uit de hand lopende ICT projecten bij de overheid is eenvoudig: besteed de inkoop ervan uit. Ambtenaren kunnen dat niet"http://goo.gl/lM27H
Het beeld van een Droste-effect doemt op. Het uitbesteden van inkoop is namelijk ook weer een opdracht die je moet formuleren. Dat schiet ook niet op.
Bij dit soort kwesties moet ik vaak denken aan 11 september 2001. Deze bijzondere datum herinner ik me inderdaad niet zomaar. Ik was bovendien in het World Trade Center, maar dan in Rotterdam. Het bedrijfje waar we op bezoek waren heette 'Epona', genoemd naar een vruchtbaarheidsgodin die nota bene de beschermster van reizigers moet zijn.
Ik werkte destijds bij het Service Centrum Grond. De reinigbaarheid van verontreinigde grond toetsten we aan de hand van een complex Excel-bestand. De formules in de cellen waren soms wel tot 4 regels lang. We wilden de beoordelingssystematiek graag beschikbaar maken voor het grote publiek. De spreadsheet moest een downloadbaar programmaatje worden. Epona zou dat kunnen. Het was een groep jongens met lang haar, wollen truien en hardrock posters aan de muur. We gaven ze de spreadsheet en een paar weken later stuurden ze ons een .exe-bestandje. We hadden nog nooit gehoord van functionele ontwerpen, technische ontwerpen, use cases, PRINCE2 of Escrow. K-Soil heette het resultaat. Het is nooit echt aangeslagen bij het grote publiek, maar desondanks verliep de ontwikkeling vrijwel moeiteloos.
Dat is dus tegenwoordig wel anders. Ik ben zelf amateur-websitebouwer en weet hoe eenvoudig sommige zaken werken. Neem het veranderen van een kleurtje van een lettertype. Dat lukt in 5 minuten, maar een raamcontractant vroeg er honderden euro's voor. De toon is dan gezet en in zo'n sfeer van achterdocht escaleert de boel al snel.
Kunnen ambtenaren dan geen ICT inkopen? Ik denk dat dat niet waar is. De oorzaak van de problemen moeten we elders zoeken. Ik denk dat drie uitgangspunten hierbij kunnen helpen: Als eerste zou je altijd klein moeten beginnen. Zo'n electronisch patientendossier, rekeningrijden of OV-chipkaart zijn digitale Torens van Babel, gedoemd om te mislukken.
ICT-opleverfouten lijken daarnaast wel een regelrecht taboe geworden. We zijn er aan gewend dat een nieuwbouwhuis gemiddeld 25 opleverfouten heeft. Waarom reageert de politiek en de pers dan zo overspannen op opleverfouten binnen ICT-projecten? En als laatste zou je altijd moeten zorgen voor een transparante ontwikkelomgeving waarin vertrouwen tussen opdrachtnemer en opdrachtgever centraal staat.
En je mag best wel eens op je bek gaan. Trial & error hoort bij innovatie. Binnen bodeminformatiebeheerprojecten gebeurt het ook: een BIELLS Datamakelaar, eFormulieren BUS, beide projecten die we nooit in productie hebben gebracht. Zijn ze dan mislukt? Nee, in mijn ogen niet. Juist het op tijd stoppen en het leren van de ervaring is een succes. We zijn met zijn allen weer iets wijzer geworden.
Nu is 5 miljard natuurlijk wel erg veel, vandaar ook mijn gemengde gevoelens. Ik zal het parlementair onderzoek dan ook met belangstelling volgen. Misschien doet Dion Graus wel mee en krijgen we straks een ICT-politie. ("Bel 122, bij problemen rond ICT").
Tot slot: Google geeft aanvulsuggesties als je een woord in de zoekbalk typt. Type nu eens het woord 'mislukken' en kijk wat Google als eerste suggereert... Juist ja. Ik hoop van harte dat dit over een paar jaar anders is!
Jan Klein Kranenburg (Agentschap NL (Bodem+)
Reageren op deze column kan hier: Linkedingroup
