Al zeker een jaar kun je wekelijks schaliegasdebatten volgen (Josja Veraart, 3 oktober).
En tot dusver gaat geen enkel debat rondom schaliegas over het belang van de ondergrond. Schaliegas, je bent voor of tegen. Dit silo-denken dwarsboomt elke mogelijkheid voor een dialoog over het gebruik van de ondergrond. Maar juist claims op de ondergrond, zoals schaliegas, maken het gesprek over de 
vraag "Wat willen we nu precies met de ondergrond?" zo belangrijk. Dus probeer het eens. Parkeer om te beginnen even je eigen (voor)oordelen en probeer zonder oordeel dit stukje uit te lezen. Misschien brengt het je op een nieuw idee.
Als belanghebbenden van onze bodem is het essentieel dat we een gezamenlijk beeld hebben van hoe we op de lange termijn met onze bodem willen omgaan. De ondergrond zit bomvol. Niet alleen met bodemleven, of bodemschatten. Maar juist met verwachtingen die we van alle kanten van onze bodem hebben. We willen er ons voedsel aan onttrekken. We willen onze huizen ermee verwarmen. We halen ons schone drinkwater uit de bodem. We bouwen erin, we leggen de bovenste lagen vol met kabels en leidingen, we halen onze fossiele brandstoffen uit de bodem. De bodem moet bijdragen aan het oplossen van ons voedselvraagstuk, klimaatvraagstuk, energievraagstuk....... We gebruiken onze bodem en de claims worden steeds groter. En dat allemaal, zonder een duidelijke visie over de mate waarin we deze claims op de bodem uitoefenen en wat we de bodem ervoor teruggeven. Dan is het niet zo vreemd dat we met de hakken in het zand gaan staan als er een nieuwe claim komt waarvan we niet meteen het voordeel zien. Nu is het schaliegas, maar nog niet zo lang geleden betrof het de gasrotonde in Bergen en daarvoor de ondergrondse opslag van CO2. Volgend jaar staat er weer een nieuw fenomeen voor de deur. Maar wat willen we nou echt met de grond onder onze voeten? Zijn we in staat om uit onze eigen silo's te stappen, onze persoonlijke claim te overstijgen en gezamenlijk naar de bodem te kijken?
Sinds 2007 werken we binnen Bewust Bodemgebruik aan het optimale aanwenden van de bodem. Dit betekent dus niet: maximaal benutten. Maar ook niet: maximaal beschermen. Het is een zorgzaam omgaan met onze bodem. We zoeken de balans tussen benutten en beschermen en tussen geven en nemen. Wat betekent schaliegas nou voor de ondergrond? In de meest gunstigste prognoses, zit er misschien maar voor 10 jaar extra gas in de grond. Maar het zou ook 2 jaar kunnen zijn. Op de geologische schaal gezien is dat verwaarloosbaar... Is zo'n grote ingreep dan verantwoord?
Maar wellicht is er in onze balans ook een plek voor schaliegas. Zijn er, vanuit de bodem geredeneerd, ook positieve kanten aan schaliegas te ontdekken? Wat kan schaliegas ons bieden? Om dat in te schatten, permitteren we ons een bredere blik. In Brabant vormt bodemdegradatie een urgent probleem. In sommige gevallen kun je al spreken van verwoestijning. Zou het mogelijk zijn om met het winnen van schaliegas gelijktijdig deze bodemdegradatie te keren? Te zorgen voor een gezond en veerkrachtig bodemsysteem? En tegelijkertijd te zorgen voor economische groei in de regio, een omgeving, waar iedereen wil wonen?
Afgelopen donderdag zat een aantal cruciale spelers, zoals gebruikers, natuurorganisaties, milieuorganisaties, ministeries, drinkwaterbedrijven, maar ook de olie- en gasindustrie, om de tafel. Samen hebben ze gesproken over schaliegas en bewust bodemgebruik. En hierbij ging het niet over het uitwisselen of beargumenteren van standpunten. Juist het op tafel krijgen van belangen stond centraal. Zoals Bas van de Griendt, ambassadeur van Bewust Bodemgebruik terugkoppelde via Linkedin: "Steeds weer op zoek naar de andere kant van dezelfde medaille om aldus tot een brede probleemverkenning te komen, waarbij het niet om voor of tegen, goed of fout ging, maar om wederzijds begrip. En dat juist maakte de dialoog zo interessant en waardevol." Het kan dus: praten over schaliegas, zonder hoogoplopende emoties. We zijn nog niet uit de impasse, maar met het luisteren naar elkaar is de eerste stap naar een gezamenlijke richting gezet.
Josja Veraart (Initiatief Bewust Bodemgebruik en SMC | Royal HaskoningDHV)
Reageren op deze column kan hier: Linkedingroup
