Gisteren stond in de krant een artikel over een oorlogsmonument: dat tussen de 400 namen ook enkele SS-ers stonden. Had deze fout voorkomen moeten worden, of is de fout juist ontdekt doordat de lijst - inclusief fouten - is gepubliceerd (Paul de Reus, 20 april)?
Had de lijst al die jaren als concept op een of andere website moeten staan, voor hij in graniet werd gebeiteld? Waar hadden de nabestaanden de voorbije jaren hun gebeden moeten doen en hun gedenkboeketjes moeten neerleggen, als die mooie plaquette er niet was? En nu deze fout is ontdekt: weten we zeker dat er niet nog enkele fouten zijn? Moeten we wachten met een verbeterde granieten plaquette neer te zetten? Hoe lang?
Het doet denken aan de discussie over bodemgegevens: eerst valideren, of eerst ontsluiten?
Kunnen we het gewicht van bodemgegevens in dit perspectief even vederlicht noemen?
In april 2015 (column Bodem en oorlogsdocumentatie) beschreef ik de koude rilling die ik kreeg bij doen van historisch bodemonderzoek, jaren geleden. Het bedrijf waarvan ik de mogelijke bodembedreiging moest wegen, Vitatesta, bleek een joods bedrijf te zijn. Op grond van de keurige "Verordening tot verdrijving van Joden uit het bedrijfsleven" moest ook Vitatesta worden opgedoekt.
In augustus 2016 (column Terugblik) voegde ik daaraan toe: "Het lijkt erop dat de twee joodse broers de oorlog hebben overleefd en stille vennoot zijn geworden van hun bedrijf. Ik blijf nieuwsgierig naar het persoonlijke verhaal en naar het latere wel en wee van het bedrijf."
Die terugblik bleek te vluchtig: Inmiddels heb ik ook andere bronnen gelezen, o.a. op de website joodsmonument.nl. Het blijkt dat een van de broers, Gunther, toch is gestorven, in Auschwitz. Vader en moeder zijn op het monument benoemd, maar verder staat er: "(Nog) geen overige familieleden bekend".
De andere broer, Werner, staat met naam en geboortegegevens in het KvK-dossier, met een laatste, door hem ondertekend formulier uit 1947. Het bestaan van Werner is mogelijk ook bekend in papieren burgerlijke stand- of oorlogsdocumenten. Maar Werner's naam is nog niet ontsloten via het joods monument.
Het hele doel van het Joods monument is "zoeken en gedenken". Een nobel doel, dat gebaat is bij het ontsluiten van zoveel mogelijk gegevens. De site biedt de mogelijkheid om zelf een verhaal of correctie toe te voegen bij een reeds vermelde persoon. Maar wie ben ik om een extra individu, ongevraagd, in deze galerij te plaatsen? Zijn er nabestaanden, en hoe denken die over zo'n actie? En missen we nog andere, belangrijke informatie? Maar hoe kom je daar achter, als je niet eerst 'gewoon' publiceert?
Paul de Reus
Reageren op deze column kan via onze LinkedIn-group
