Recent hoorde ik een paar maal drinkwaterleidingbedrijven spreken. Vaak over bescherming van leidingen, grondwater voor drinkwater en de risico's van - bijvoorbeeld - diepere boringen naar geothermie. En ik had een deja-vu. Een deja-vu naar de waterschappen, jaren terug. (Geert Roovers, 6 juli)
Waterschappen beschermen hun dijken. Door beheer, leggers, vergunningen, handhaving en richtlijnen. Maar bovenal door hun cultuur. In de publicatie 'Veiligheid verwaterd? Een narratieve analyse van Nederlands en Duits hoogwaterbeleid' uit 2006 spreken Steenhuisen, Dicke en Tijink over het overkoepelende beleidsverhaal van de Nederlandse waterschappen: 'Veiligheid boven alles'. En het is dit overkoepelende verhaal - met de daaronder liggende cultuur - die tot voor kort maakte dat waterschappen niets toestonden op, boven, onder en zelfs nabij hun dijken. 'Nee'. 'Nee, ... tenzij'. Je mocht zelfs geen picknick op de dijk organiseren.
De laatste jaren zien we een omslag. Ingegeven door de toenemende ruimtedruk - zeker in stedelijke gebieden - en de noodzaak om steeds meer maatschappelijke meerwaarde te creeren, laten waterschappen steeds meer toe. Uiteraard onder strikte voorwaarden - de veiligheid mag nog steeds niet in het geding komen - maar je kunt nu het gesprek met ze aan over een windmolen, boulevard of getijdeturbine op, nabij of door hun dijk. Waar tot voor kort de deur werd dichtgeslagen, wacht nu een welkom met een kop koffie. Samen met hoogleraar Arwin van Buuren van de Erasmus Universiteit onderzochten we dit en kwamen tot vier beheerstijlen die organisaties kunnen toepassen om hun werk vorm te geven (lees hier). En we constateerden dat maatschappelijke en ruimtelijke druk waterschappen steeds meer van een restrictieve, beherende stijl naar een open, uitnodigende stijl van beheren dreef.
Aan deze waterschappen dacht ik toen ik de drinkwaterleidingbedrijven hoorde. Bescherming van drinkwater boven alles. Niets mag boven, onder en zelfs nabij hun leidingen en grondwatervoorraden. 'Nee' en 'Nee, ... tenzij'. Geen picknick in een grondwaterbeschermingsgebied. Maar ook op deze drinkwaterleidingbedrijven neemt de druk toe. Ondergrondse en maatschappelijke druk. Druk om bijvoorbeeld duurzame energie te winnen in, op en onder hun grondwatervoorraden. Druk om gebruik van de ruimte in en rondom hun drinkwaterleidingen. En daarin volg ik de eerdere bevindingen van Arwin van Buuren en mij: ook de drinkwaterleidingbedrijven moeten de slag gaan maken van een beherende naar een uitnodigende stijl. En daarmee de mogelijkheden voor meerwaarde uit hun assets en gebieden verzilveren. De waterschappen gingen ze voor. Laten ze van elkaar leren. Ik help ze daar graag bij.
Geert Roovers
Dr. ir. Geert Roovers is (parttime) lector Bodem en Ondergrond aan de Saxion hogeschool te Deventer.
Reageren op deze column kan hier: LinkedinGroup
