Een goede vriendin van mij is van Schotse afkomst maar woont al jaren in Liverpool. Een stad met veel geschiedenis. Thuishaven van de Titanic en de Beatles, maar ook van de slavenhandel met Noord Amerika en de ramp in het Hillsborough voetbalstadion. We hebben regelmatig contact, tegenwoordig ook via videochat. Zo praten we elkaar bij over de pandemie en wat de verschillen zijn tussen onze landen. Kort geleden veranderde de Britse regering de boodschap van ‘Stay home’ naar ‘Stay alert’. Dat bleek nogal wat verwarring en hilariteit bij de Britten te veroorzaken. (Ingeborg van Oorschot, 25 mei)
Nu zitten de Britten doorgaans niet verlegen om kritiek op hun leiders. Zeker niet in de ogen van het Labour gezinde Liverpool waar de Tory regering niet veel goeds kan doen. Maar de verandering in de slogan werd alom bekritiseerd. De slogan is te vaag. Hoe moet je alert blijven op iets wat je niet kan zien? Waar moet ik dan alert op zijn? En waarom maakt de regering eigenlijk deze verandering in communicatie? Die kritiek kan ik deels wel volgen. Het is ook een beetje raar. Stay home, is een heel duidelijke boodschap. Thuisblijven! Klaar. Maar alert blijven? Tsja.
De reden achter deze verandering is, volgens mij, dat ook de Britse regering de samenleving weer op gang wil krijgen. Ze moeten dus toewerken naar een 1,5 m samenleving waarin de economie weer kan draaien. Thuisblijven past daar niet bij. Je kunt niet de horeca en evenementen langzaam opstarten terwijl je mensen blijft aanraden om thuis te blijven.
Wat dat betreft hebben we in Nederland een gelukkigere keuze gemaakt voor een slogan. “Alleen samen krijgen we Corona onder controle”. Dat kan door samen thuis te blijven, maar ook door samen verantwoord en veilig weer naar buiten te gaan. Toch was ook hier kritiek op de communicatie van de regering. De regering moest beter uitleggen waarom maatregelen worden genomen. Dat lijkt men ter harte genomen te hebben. Er gaat geen persmoment met Rutte voorbij of er wordt uitgebreid uitgelegd hoe moeilijk wikken en wegen het was en hoe men tot een maatregel is gekomen.
Ook nu we toewerken naar het versoepelen van de maatregelen is de communicatie hierover vooraf al uitgewerkt. De boodschap verandert van gericht op fysieke gezondheid naar plannen voor een gezonde samenleving op basis van 1,5 meter. Daarbij is er zelfs een communicatiehandleiding opgesteld door het Rijk, waarmee lokale overheden en bedrijven hun eigen communicatie kunnen voorbereiden; de Handreiking communicatieaanpak coronavirus (Nationaal Kernteam Crisiscommunicatie, 23 april 2020).
Ik raad iedereen aan om deze handleiding eens te bekijken. Een eye opener om te zien hoe via communicatiestrategie niet alleen wordt geïnformeerd maar ook de juiste snaar wordt geraakt. Het is in ons aller belang, dus prima dat de regering probeert ons te informeren met een taal die de nadruk legt op collectiviteit en het gebruik van oorlogstaal vermijd.
Misschien sta je er niet zo bij stil, maar het is goed om af en toe kritisch te kijken naar de taal die wordt gebruikt. Waarom heeft de spreker specifiek die woorden gekozen, en welk effect hebben ze? Er zijn helaas genoeg voorbeelden van overheidscommunicatie die niet is gericht op het algemeen belang, maar de eigen politieke positie. Voor een voorbeeld hoef ik niet lang te zoeken. Wel eens gehoord van Obamagate? Het zijn niet alleen de woorden van de boodschap, maar ook de bron van de informatie en de uitleg van de boodschap die van belang zijn om goed af te wegen wat de boodschap bereikt. In dat opzicht is ‘Stay alert’ misschien toch een goede raad.
Ingeborg van Oorschot
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
