De bodem bereikt is, met een vraagteken, de titel van het in de zomer verschenen advies van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur. Het advies is een pleidooi om, ook voor de ondergrond, de in de Nationale omgevingsvisie voorgestelde nieuwe aanpak te hanteren: integraal, samen met andere overheden en maatschappelijke organisaties, en met meer regie vanuit het Rijk. (Arne Alphenaar, 26 oktober)
De frase ‘de bodem bereikt’ vormt, al dan niet met uitroepteken, de kern van vele opiniestukken en redactionele commentaren rondom Covid 19. Commentaren die uiteraard niet over de ondergrond gaan, door corona hebben PAS, PFAS en 100 km/uur hun status als grootste uitdaging ooit verloren.
Of het nu om de bezetting van intensive care bedden of om mondkapjes en festivals gaat, intensivisten, BOA’s en burgemeesters vragen om centrale regie. Daarmee is niet gezegd dat ze het altijd met elkaar eens zijn. En wordt zeker niet beweerd dat ze zonder centrale regie niet heel hard werken en nadenken. Het is gewoon effectiever als gewerkt wordt met eenduidige regels en richtlijnen.
In een opiniestuk in “binnenlands bestuur” van 15 mei stelt Jan Verhagen de vraag wat er gebeurd zou zijn als niet het Rijk maar de provincies of de GGD-regio’s corona hadden bestreden. Zou decentralisatie een betere bestrijding van corona hebben opgeleverd? Hij komt tot de conclusie dat een decentrale benadering tot minder coronadoden en intensive care patiënten zou leiden.
Om ook in deze column de bodem te bereiken, nog een wat oudere analyse vanuit de gezondheidszorg. In 2015 werd de jeugdzorg een taak voor gemeenten. De kostenbesparing die dat zou opleveren werd alvast verrekend in de bijdrage aan de gemeenten. Door onverwachte knelpunten in de jeugdzorg kon de kostenbesparing niet worden gerealiseerd en kampen gemeenten met grote tekorten.
Er is al veel geschreven over de Omgevingswet. Er zijn niet veel bodemdeskundigen die de waarde van lokaal maatwerk onderschatten of die de noodzaak tot een integrale benadering van de leefomgeving ontkennen. Om de kansen van de wet te benutten moeten we echt invulling geven aan de NOVI: integraal, samen met andere overheden en maatschappelijke organisaties, en met meer regie vanuit het Rijk.
Laten we leren van de ervaringen in de gezondheidszorg. We moeten af van het idee dat decentralisatie op korte termijn geld oplevert. Kwaliteit heeft ook bij bodem een prijs. Los van het feit dat 12 of 340 maal beleid maken nu eenmaal meer tijd kost dan 1 maal centraal: decentrale overheden moeten worden opgeleid en onverwachte knelpunten moeten worden weggenomen.
Arne Alphenaar (TTE Consultants)
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
