Als je als jonkie binnenkomt weet je niet wat normaal is. Je weet niet hoe lastig het is om de complexiteit van de wereld om te zetten in rechtvaardig en gebaseerd beleid. Mijn eerste meeting, een uur na aankomst op mijn eerst werkdag, ging over PFAS en ik werd direct op de proef gesteld. Ik ging meedenken over INEVs, THKs en allerlei onnavolgbare definities en overwegingen. Ik zette mijn beste beentje voor en ging meedoen. Ik begon dat najaar 2019 met bagger als eerste onderdeel waar ik zelf mee aan de gang mocht en kort daarna trapte de journalistiek de deur in: Zembla had haar pijlen gericht op de grondsector en niet alleen in bodemland maar in heel Nederland heerste er chaos. (Sverre van Klaveren, 8 juni)

Foto Sverre van Klaveren

Ik werd niet alleen geconfronteerd met onbekende definities; ik werd ook geconfronteerd met woorden in dagelijks taalgebruik van de ambtenarij waar ik nog nooit van gehoord had. Ik begon mij af te vragen: had mijn Engelstalige masteropleiding mijn taalvaardigheid verpest? Had ik meer boeken moeten lezen? De woorden waarbij ik volledig in het duister taste hield ik bij op een lijstje. Had ik een dood moment dan begon deze woorden te googlen. Mijn lijstje kende toppers als ‘tijdsklem’, ‘milieuruimte lenen’, ‘gebiedsgenese’. Het bevatte tandenknarsers als ‘ interactief kennismanagement’, ‘afbreukrisico's’ en ‘rolzuiverheid’. Stip op één op mijn lijst stond het vaagwoord: ‘gremium’. Juist dat woord leidde me tot de conclusie dat ik niet de enige die met het probleem zat. Tijdens mijn googlen stuitte ik op een taalblog onder de titel ‘Moeilijke woorden, misbruik ze niet’. Waar ik het woord 'gremium' door allerhande groeperingen gebruikte hoorde worden, stelde de schrijver: ‘een gremium is niet zo maar een groep mensen, het is een college of orgaan van (meestal verkozen) vertegenwoordigers'.

Fouten met woorden zijn vrij onbenullig maar fouten met milieu zijn dat niet. Bij mij was een zaadje gepland: het zou wel eens zo kunnen zijn dat de afstand van de burger tot de Nederlandse overheid zich manifesteert in de onduidelijkheid van taal. Het laat zich zien in de taal van ons beleid, het doorspekt de taal van onze regelgeving en het klots in de taal die de ambtenaar spreekt. De ‘prijs’ voor de meest behulpzame opmerking van 2020 op het Nederlandse subforum van Reddit betrof de bodemsector. De ‘prijs’ kwam ten gunste aan een anonieme handhaver die andere Nederlandse gebruikers van het forum in bondig taalgebruik nou eens eindelijke uitlegde wat er nou gaande was bij het granulietschandaal wat Rijkwaterstaat trof. Hij die door de taal prikt is de held van de dag.

Als die fouten gemaakt kunnen worden in het dagelijkse leven van de milieuambtenaar dan kunnen ze ook gemaakt worden in beslissingen over het milieu. En wie controleert ze daarop? Dat klinkt dramatisch maar wees eens eerlijk: hoe kan je goed kritiek hebben als je niet begrijpt wat de andere partij zegt? Hoe kan je als bestuurder kritiek hebben als elke zin een extra uitlegvakje nodig heeft?
Het zaadje in mijn hoofd is inmiddels een plantje. Ik denk dat in het geweld van alle nieuwe opgaven en financieringskwesties taal niet over het hoofd gezien mag worden. Maak een begrijpelijke, eerlijke en gedeelde taal. Het beleid mag best ingewikkeld zijn, de taal niet.

20210608 Column Sverre van Klaveren

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sverre van Klaveren

Linkedin

Reageren op deze column kan hier:  LinkedIn