Ook in Vlaanderen is men nu in de ban van PFAS. Eindelijk is er aandacht voor de fabriek van 3M in Zwijndrecht, direct ten westen van Antwerpen, die een omvangrijke PFAS-vervuiling heeft veroorzaakt tot in de verre omgeving. Immers hier werd jarenlang, tussen 1963 tot 2002, PFOS geproduceerd, waarschijnlijk volgens hetzelfde elektrochemische procedé als dat van Chemours in Dordrecht. In 2002 werd de PFOS-productie in Zwijndrecht beëindigd en is met overgegaan tot de import van FPAS met kortere koolstofketens, onder andere PFBS. Dit omdat deze biologisch afbreekbaar zouden zijn en minder schadelijk voor mens en milieu. Dat mag onder laboratoriumomstandigheden zo zijn, maar of dat ook in de natuur zo is? (Anton Roeloffzen, 5 oktober)
De vergelijking met de problemen bij Chemours in Dordrecht dringt zich op. Ook dit bedrijf blijkt over een zeer ruime milieuvergunning te beschikken, waarbij ook in België de overheid zich niet heeft afgevraagd wat de gevolgen voor mens en milieu zijn. En net als in Dordrecht worden de zeer ruime lozingseisen vergaand overschreden. Werknemers en ook bewoners in Zwijndrecht hebben onverantwoord hoge PFAS-gehalten in hun bloed. En net als rond Dordrecht wordt de mensen rond Zwijndrecht geadviseerd geen zelf gekweekte groenten en geproduceerde eieren te eten. Voor de eieren wordt een straal aangehouden van 1,5 km rond de fabriek en voor groenten maar liefst 15 km. Dat betekent dat dit advies niet alleen zou moeten gelden voor grote delen van de provincie Antwerpen, maar ook voor bijna heel Zeeuws Vlaanderen en het gebied ten noordoosten van Antwerpen tot aan Breda toe. Gezien de inmiddels vastgestelde omvang van de PFAS-pluim vanuit Dordrecht richting Utrecht, lijkt een PFAS-pluim vanuit Zwijndrecht tot bij Breda een reëel scenario. Ook Zuidwest-Nederland moet zich dus zorgen maken en onderzoek gaan doen naar de PFAS-belasting van grondwater en bodem en de hierop groeiende landbouwgewassen.
En dan zijn er nog de jarenlange lozingen van PFAS op de Schelde en Westerschelde, waarbij ook alle acceptabele normen vergaand worden overschreden. Wat zijn hiervan de milieugevolgen? En wat betekent dat voor ontpolderingsprojecten als die in de Hedwigepolder?
Ook de bodem en het grondwater op en rond het fabrieksterrein van 3M zijn zwaar verontreinigd met PFAS. Grote kans dat 3M, net als Chemours, zelf geen idee heeft wat ze allemaal in de bodem heeft gelekt en geloosd. En met het bouwen van een tunnel naast het fabrieksterrein, waarbij grote hoeveelheden grond wordt afgegraven en grondwater opgepompt, is er een acuut probleem. Reken maar dat er niet alleen PFOS en grond en grondwater zit, maar ook een groot aantal andere PFAS. En nog allerlei andere hulpstoffen, die bij de productie zijn toegepast. Ook op de (Wester)Schelde is meer geloosd van PFBS.
Tot overmaat van ramp is er mogelijk ook nog een tweede PFAS-bron in de haven van Antwerpen zelf. De ovens van Indaver verbranden niet alleen PFAS-houdend afval van 3M, maar van andere fabrieken uit o.a. Nederland (Chemours) en in het verleden ook het afval van een PFAS-fabriek in Italië. Onduidelijk is hoeveel PFAS in de lucht is geëmitteerd uit de ovens waarin de hoge verbrandingstemperatuur van 1700 ⁰C tot volledige vernietiging van alle PFAS zou moeten leiden. In de milieuvergunning zijn, zover bekend, geen emissie-eisen opgenomen.
Ik raad de milieudiensten van Antwerpen aan eens contact op te nemen met de Milieudienst van Rijnmond, de DCMR, en de Milieudienst Zuid-Holland-Zuid, die al veel ervaring hebben opgebouwd met het sterk vergelijkbare PFAS-dossier van Chemours in Dordrecht als het gaat om de bodemverontreiniging en te stellen milieuvergunningeisen. En op de websites van het RIVM en de EFSA is het nodige te vinden over milieunormen en de mate van opname door tuinbouwgewassen Want net als in Nederland zijn er in België meer vragen dan antwoorden.
Eens temeer wordt duidelijk dat een verbod op PFAS dringend gewenst is en hieraan wordt door de EU gewerkt. Maar de Europese molens malen langzaam helaas. En het is een te winstgevende business voor de chemische industrie om er zomaar mee te stoppen.
Anton Roeloffzen
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
