Nederland kent een bijzondere bodemopbouw. In het overgrote deel van ons land bevinden zich tientallen meters sediment. Die onderscheiden zich in verschillende formaties met bijzondere eigenschappen. Zouden de formateurs van een nieuwe regering en de onderhandelaars dat wel ten volle beseffen? Onlangs passeerde een lijstje met alle inhoudelijke onderwerpen waarover in de kabinetsformatie wordt gesproken. Stikstof en woningbouw stonden erbij. Het zijn belangrijke onderwerpen die veel met de bodem te maken hebben. Daar zijn er natuurlijk nog meer van. In dit korte stukje kan ik daarom niet volledig zijn. (Theo Edelman, 25 oktober)
Door de vlakke ligging, het gematigde klimaat en zijn samenstelling is onze bodem bij uitstek geschikt voor het telen van verschillende gewassen. Nederland heeft zich daar volop in bekwaamd. De uitvoer van agrarische producten weegt qua voedingsstoffen niet op tegen de invoer van veevoer en de industriële productie van kunstmest. Per saldo ontstaat zo een overschot aan voedingsstoffen en dat is een onderdeel van de stikstofproblematiek. Formateur Remkes is daar uitstekend van op de hoogte, het advies van zijn commissie ligt nog vers in het geheugen. Mocht hij erin slagen een kabinet te formeren, dan kunnen we er zeker van zijn dat er meer aandacht komt voor kringlopen en balansen in de landbouw, maar ook bij industrie en verkeer. Zo kunnen wij een volhoudbare landbouw creëren die uitstekend past in de circulaire economie. Onderdeel van de oplossing is dat de boer beter betaald wordt voor zijn producten. Voor het runnen van een agrarisch bedrijf is het ook essentieel dat het beleid voor decennia wordt vastgesteld en niet vierjaarlijks wordt gewijzigd.
Onze diepe bodem bevat winbare hoeveelheden warm water, dat wij op grote schaal kunnen benutten voor de energietransitie. Hier doet zich een kans voor bij het selecteren van plaatsen voor woningbouw en industrie: dicht bij het warme water. Ik heb niet het idee dat de mogelijkheden van het warme water in onze bodem ten volle worden begrepen en in daden worden omgezet.
Onze bodem bevat geen winbare delfstoffen met de elementen die nodig zijn voor het verduurzamen van onze energie. Die moeten wij dus importeren. Als wij onszelf daarvan minder afhankelijk willen maken, moeten we inzetten op innovatie en hergebruik. Onderdeel van de innovatie is het zoeken naar alternatieve samenstellingen van windmolens, zonnepanelen en accu’s. Bij de productie daarvan zullen we beter moeten nadenken over een langere levensduur, andere samenstellingen en het hergebruik na ontmanteling. Iemand voorspelde dat stukken windmolen het asbest van de toekomst gaan vormen. Dat laten we toch niet gebeuren?
Tot slot zou ik willen opmerken dat onze bodem geen geschikte plek kent voor het opbergen van radioactief afval, een vereiste van de Europese Unie bij het gebruik van kernenergie.
In de tijdelijke vergaderzaal van de Tweede Kamer prijkt het nieuwe kunstwerk Aarde. Hopelijk herinnert dit kunstwerk onze volksvertegenwoordigers voortdurend aan de mogelijkheden en de onmogelijkheden van onze bodem. Wil je meer weten over het kunstwerk Aarde? Lees dan het artikel van Joop Okx en mij daarover in het novembernummer van het tijdschrift Bodem.
De formaties van de Nederlandse bodem bekijken? Dat kan via https://www.dinoloket.nl/ondergrondmodellen. Vink BRO DGM v2.2 aan en maak met een druk op de knop zelf een dwarsdoorsnede!
Theo Edelman
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
