Binnenkort moet ik toch echt weer voor een vervolgafspraak naar de tandarts. Eerder braken al hoekdelen van kiezen af, nu blijkt dat twee amalgaan vullingen uit de periode van eind vorige eeuw niet meer goed zijn. Die oude zilverkleurige vullingen moeten nu wel worden vervangen door een of ander hedendaags wit composiet materiaal. Ik heb nog geen klachten, maar vervanging is wel noodzakelijk om aantasting van de kiezen en andere tanden te voorkomen en dus voor het behoud van het volledige gebit op langere termijn. Ik realiseer me dat dit essentieel is om te kunnen eten en daarnaast zorgt dat ook voor een mooie uitstraling. (Doede Machiela, 22 november)
Doet mij ineens denken aan de aanpak van ‘rotte kiezen’. Zo is jarenlang gesproken over de aanpak van het terrein van de oude gasfabriek langs de doorgaande weg in St.-Annaparochie. Daar werd vanaf het begin van de vorige eeuw lichtgas geproduceerd uit steenkool. Dat gas werd gebruikt voor verlichting (vandaar ook lichtgas genoemd), later voor de verwarming en om eten te koken. Destijds een belangrijke stap om te voorzien in de groei van de energiebehoefte. Nog diezelfde eeuw werd dat ook weer ingehaald door nieuwe ontwikkelingen. Immers, met de opkomst van de gloeilamp en de ontdekking van aardgasvelden in Groningen bleek de gasfabriek ook weer overbodig. De buiten gebruik gestelde gasfabriek stond vervolgens leeg, raakte in verval en de grond onder het terrein bleef zwaar vervuild met allerlei nare stoffen achter. De locatie werd bestempeld als ‘rotte kies’. Een ‘wrange’ erfenis van een eeuw waarin zich veel verschillende transities hebben afgespeeld.
De oude gasfabriek is nu opgeruimd en de zware vervuiling in de bodem en het grondwater is gesaneerd. Alleen de voormalige directeurswoning is gelukkig nog bewaard gebleven. De ‘rotte kies’ is na een lange periode van voorbereidingen uiterst vakkundig verwijderd en die plek vormt nu een prachtige invulling in de dorpskern. Veel van dit soort locaties waren eerder onderdeel van een grote landelijke saneringsoperatie, die is nu zo goed als afgerond. Soms is plaatselijk nog nazorg nodig, op het moment dat de transitie in de energievoorziening een actueel thema is. Dat is nu zelfs actueler dan ooit te voren. Aan de ene kant onder invloed van de recente gevolgen van de winning van aardgas uit de diepe ondergrond, aan de andere kant verandert het klimaat nu relatief snel. De noodzaak om te veranderen is zo langzamerhand urgent geworden en tegelijkertijd is dat een uiterst complexe opgave. Wel wordt steeds duidelijker dat de bodem daarbij een essentiële schakel is. Daarom moet nu goed nagedacht worden over de mogelijkheden om de bodem duurzaam in te zetten bij aankomende opgaves.
Een vitale bodem bevat allerlei natuurlijke systemen om in te kunnen spelen op veranderingen. Een bonte verzameling van fysische, chemische en biologische eigenschappen die samen de veerkracht van het natuurlijke bodemsysteem bepalen. Onlangs kwam tijdens een publiekssessie over de waarde van de bodem ter sprake dat de bovenste laag direct onder het maaiveld als ‘het gebit’ van de bodem dient te worden beschouwd en de bodem als geheel ‘de maag’. De micro-organismen in de bovengrond zorgen namelijk voor het verwerken van de mineralen en organisch materiaal zodat deze kunnen worden opgenomen via het worstelstelsel van planten en bomen. Deze processen dragen direct bij aan het behoud of versterken van een vitaal bodemsysteem.
Een prachtige symbolische beschouwing, maar wel met een uiterst serieuze boodschap. Immers, sommige tanden en kiezen zijn op plekken aangetast en dat heeft ook weer invloed op andere elementen in de mond (denk aan het tandvlees). Valt dat nu nog wel te herstellen om de optimale werking voor de toekomst duurzaam te behouden en hoe dan? Wie is eigenlijk de tandarts als het om de bodem gaat?
Alles onder plaatselijke verdoving wordt vriendelijk aanbevolen door de assistente, dat is inmiddels al heel gebruikelijk en wel zo humaan. Alleen al bij de gedachte aan de ingreep en over wat er misschien allemaal wel niet mis kan gaan krijg ik de kriebels. Nou ja, in ieder geval staat de afspraak gepland, daarna zie ik wel weer.
Foto van Stichting Bildts Aigene
Doede Machiela
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
