Interbestuurlijk co-creëren met de benen op tafel. De maatschappelijke opgave klimaatrobuust aanvliegen vanuit een integraal perspectief. Het peloton meekrijgen door het uitrollen van gebiedsprocessen in de regio. Krachtig doorpakken, want ‘we hebben momentum’. (Daan Henkens, 6 december)
Het moderne plathaagse dialect is soms om doodmoe van te worden, maar over momentum wil ik het toch even met jullie hebben. Momentum is beleidsjargon voor een tijd waarin alles op losse schroeven staat, de veranderingen over elkaar heen buitelen en er ruimte is om heilige huisjes om te gooien en nieuwe te bouwen. Momentum is dus nu. Een kabinet dat ontslagen wordt vanwege ongekend onrecht maar ons, zonder duidelijke visie op de lange termijn, nog een jaartje ‘op de achteruitkijkspiegel’ door de coronacrisis blijft loodsen. Een overheid die zichzelf vanuit neoliberale zelfhaat decennia lang heeft uitgehold en keer op keer nat gaat op complexe problemen. Klimaatverandering en andere hardhandige grenzen aan de groei, die moeiteloos over onze ‘kleine en slagvaardige BV-Nederland’ heen walsen. U kent de doemschetsen wel. We hebben momentum.
Maar ook in de bodem zijn alle schroeven los. PFAS maakte ons hardhandig wakker uit de droom dat de saneringsoperatie ‘afgerond’ kan worden en toonde ons wat onze tot in de puntjes gedetailleerde regelgeving in de praktijk waard is. Er is geen convenant meer dat de samenwerking tussen overheden en bedrijven structureert, op de oude vergaderlocatie aan de Croeselaan staan bij de koffieautomaat waarschijnlijk enkel de schoonmakers die onvermoeibaar het stof van de toetsenborden vegen. Bij het vormen van een nieuwe samenwerkingsovereenkomst blijkt ‘als één overheid’ toch vooral nog een ‘stip op de horizon’ te zijn, om bij het plathaags te blijven. De landbouwbodems zijn in 2030 ‘duurzaam beheerd’, maar de met dreigementen versierde trekkers van de agrarische jihad staan klaar om de bodem van het Malieveld nog wat verder te verdichten. U loopt er in uw werk wellicht ook tegenaan. We hebben momentum.
U zult wellicht denken dat ik mijn roze bril in de auto heb laten liggen. U hoopte wellicht op wat luchtigs in de donkere dagen voor kerst. Maar ik ben nog niet klaar, want de twee koningen van de citaatclichés, Einstein en Churchill, helpen ons eruit: “we cannot solve problems with the same thinking we used to create them”, en “never waste a good crisis”. U hebt ze waarschijnlijk wel eens bij een verandermanager geborduurd op de schouw gezien.
Momentum gaat niet alleen over losse schroeven verwijderen, maar ook over iets nieuws opbouwen. En daar zijn we na al die misère wel aan toe. Zo slingerde de EU onlangs haar bodemstrategie de ether in, vol met ideeën voor een brede aanpak van de bodemkwaliteit. Zo ontstaan er in de bodemwereld netwerken van mensen die los willen breken uit formele verhoudingen en hun eigen, intrinsieke motivatie ruim baan willen geven. Zelfs ons eigen ministerie van I&W heeft Rutte’s olifant de kamer binnengelaten en werkt aan een bodemvisie. De nieuwe ideeën komen soms nog wankel en onwennig over, maar er is een begin.
Dus kijk nog eens een persconferentie terug, koester het gesomber en laat die eenzame, donkere winter maar komen. Raak teleurgesteld en wind je op, want nieuwe ideeën doen het goed op frustratie. We hebben momentum.
Daan Henkens
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
