Het hangt natuurlijk allemaal samen. Stikstof, corona, klimaatverandering, de oorlog in Oekraïne, graanprijzen, gasprijzen, dat je niks meer mag zeggen in dit land, dat ze je gehaktbal willen afpakken, de vluchtelingen, de opkoop van landbouwgrond, de toeslagencrisis, Brussel en de Haagse baantjescarrousel. Voor je weet wat je hoort, zijn we via een duizelingwekkende achtbaan van cirkelredeneringen, perverse fantasieën en overrompelende retorische vragen (‘dat kan toch geen toeval zijn?’) waarschijnlijk ergens in het kleine kringetje mensen rond Klaus Schwab, George Soros of een New Yorkse pizzatent beland. Dat kleine kringetje mensen dat alle touwtjes in handen heeft en ons tot robots wil maken. Bij gebrek aan vertrouwen en zekerheid smelten we angst en hoop samen tot een clubje dat weliswaar boosaardig is maar op zijn minst nog weet waar het heen gaat met ons.
De hoofden van de complotdenkers en vlagomdraaiers draaien op volle toeren in deze spannende tijd. Verbanden leggen, doorknippen, andersom weer vastplakken, zie je dan niet dat het allemaal connected is… aan verbeeldingskracht geen gebrek. En dan moet de waterkwaliteitscrisis er nog bij komen en krijgen we een nieuwe landbouwminister die ook nog ergens in het verhaal gepuzzeld moet worden.
Wat een verschil met de werkelijkheid in Den Haag! Door en door vervlochten beleidsvelden worden in taaie vergaderingen moeizaam van elkaar losgesneden en op verschillende tafels belegd. Ja, integraliteit is belangrijk maar laten we ons asjeblieft even richten op wat er nu wél kan, laten we het vooral een beetje behapbaar houden. ‘Concreet resultaat’ willen we zien, en het liefst voor het reces. Complexiteit verlamt, vertraagt en ‘parkeren’ we het liefst voor nadere uitwerking in een parallel traject dat later moet landen in het hoofdspoor. Tegelijk wordt er krachtige regie verwacht, moeten er structurerende keuzes komen die leiden tot richtinggevende uitspraken voor het borgen van de duurzame kwaliteit van de leefomgeving. Bij gebrek aan tijd en beschikbare expertise vegen we de houtskoolschets voor de transitie op hoofdlijnen samen met alle andere wollige taalmonsters in een startpakket voor nadere uitwerking in de regio. Snappen jullie het nog? Succes!
De hoofden van de beleidsmakers draaien op volle toeren in deze spannende tijd. Prioriteren, concretiseren en godbetert één keer een probleem oplossen vóórdat het Malieveld vol staat of de halve wereld er weer een plasje over moet doen… maar aan capaciteit altijd gebrek. En dan moet de waterkwaliteitscrisis er nog bij komen en krijgen we ook nog een nieuwe landbouwminister die nog ergens perspectief in moet zien te vinden.
Integraal denken. De wappies en vlagomdraaiers lijken er geen enkele moeite mee te hebben maar in Den Haag lukt het nog altijd niet. Het lijkt wel alsof alle verbeeldingskracht door de complotgekkies is opgekocht en provocatief wordt afgefakkeld met de meest waanzinnige fantasieën. Ondertussen staan de ambtenaren aan de andere kant, rancuneus door de hardnekkige vooroordelen over ambtelijke molens, hun overdosis daadkracht stuk te slaan. Op ambitieuze doelstellingen, onhaalbare deadlines en stapels onleesbare teksten vol interbestuurlijke co-creatie en cross-sectorale meekoppelkansen. Op harde keuzes zonder draagvlak, op brede tafels zonder keuzes, op taskforces en stuurgroepen. Op de gezondheid van zichzelf en hun collega’s.
Nu het echt spannend wordt in de wereld gaan we elkaar nodig hebben. Vlaggendraaiers, jullie gedroomde elite verliest de controle. Het kleine kringetje kan het niet meer alleen. Integrale denkers hebben we nodig, en rap een beetje!
Daan Henkens
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
