Ruim 20 jaar geleden besefte het ministerie van Verkeer en Waterstaat dat de relatie tussen waterbeheer en ruimtelijke inrichting geactualiseerd moest worden. Samen met Habiform (Onderzoeksprogramma voor vernieuwend ruimtegebruik) werd een prijsvraag uitgeschreven voor het “Waterlandschap van de toekomst”. “Watertijd”, een toekomst visie op het Overijssels landschap, was één van de genomineerde inzendingen. “…Door water de ruimte en de tijd te geven ontstaat een afwisselend en herkenbaar landschap. Ruimte en functionaliteit worden via (grond)water opnieuw logisch met elkaar verbonden. Wonen, werken, recreëren en natuur zijn niet langer conflicterend maar complementair”. (Arne Alphenaar, 21 september)
De inzending maakte ook in ons eigen consortium (o.a. het waterschap, de provincie, landschap Overijssel) in ieder geval de discussie los (mag je bouwen in natuurgebieden?) maar het was misschien niet vernieuwend genoeg. Andere inzendingen gingen een stap verder en gingen er met de winst van door.
Het is mooi dat ‘Den Haag’ er nu serieus over nadenkt om bodem en water leidend te maken bij de ruimtelijke ordening, maar het is jammer dat de ideeën over bodem en (grond)water als ordenend principe lang zijn blijven liggen. Waar de discussie rond het jaar 2000 zich nog relatief overzichtelijk richtte op het voorkomen van aantasting van de ecologische hoofdstructuur, lijken ruimtelijke uitdagingen anno 2022 een bijna onontwarbare kluwen. Het sturend maken van water en bodem heeft enorme consequenties. Voor landbouw (peilbeheer, bestrijdingsmiddelen), wonen (niet in lage gebieden), energie (drinkwater vs bodemenergie) etc.
Klimaatverandering, energietransitie en een ‘gezonde leefomgeving’ maken dat we niet nog eens 20 jaar kunnen wachten. Iedereen die zijn of haar oortjes in een broekzak bewaard of in de bergen klimt weet hoeveel moeite het kost om een kluwen te ontwarren. Maar ook dat het alternatief, kapot trekken of doorsnijden, nog minder aanlokkelijk is. Kapotte oortjes kán je vervangen door dure draadloze oordopjes. Hoog op een berg kán je een helikopter laten komen. Voor ons (grond)water hebben we geen alternatief. Heeft iemand ooit echt gedacht dat we klaar waren met bodem? We moeten aan de slag!
Arne Alphenaar (TTE Consultants)
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
