Na lang wachten is er eindelijk weer… ... een mooie uitzending voor kinderen, écht gericht op de bodem (Josja Veraart, 31 oktober).
“Je denkt er misschien nooit zo over na, omdat je het niet ziet, maar er zit van alles onder de grond. Wat halen we eruit en wat stoppen we er eigenlijk in?” Zo luidt de aankondiging van deze speciale aflevering Bodem van “Nederland van boven junior”.
Fantastisch! Ik ben zeer benieuwd hoe ze de bodem zichtbaar hebben gemaakt voor het jongere publiek. In 25 minuten worden we meegenomen naar de wereld onder onze voeten. Vanuit een helikopter van commentaar voorzien door Jelle Brandt Corstius. Mooie beelden en een ontdekkingstocht door de riolering volgen. We gaan terug in de tijd, naar de turfwinning, en nog verder naar het ontstaan van krijtlagen en fossielen. We zien welke grondstoffen we onttrekken en hoe we de bodem gebruiken. We horen over “mannetjes die in de bodem graven” en het uitgebreide bodemleven.
Langzaam bekruipt me tijdens het kijken het gevoel dat we 20 jaar terug in de tijd zijn. De bodem is verworden tot een medium, waar we onbeperkt van alles uit kunnen halen: we graven naar turf, zand en grind en we boren naar
gas. En een medium waar we van alles onbeperkt in kunnen stoppen: ons afval, een buisleidingenstraat, riolering. Ja, we zijn trots op onze maakbare bodem. We kunnen zelfs een berg maken van afval, die groter is dan de Vaalserberg. De aflevering heeft als uitsmijter: ‘Ons land ziet er zo netjes uit, omdat we de bodem zo goed gebruiken. We hebben onze hele beschaving te danken aan wat we uit de bodem halen en wat we erin terug stoppen.’
Een mooie ode aan de bodem. Maar, is dit nou wat we onze kinderen willen leren over de bodem? Dat het een soort black box is, waar je schatten uithaalt en waar we onze rotzooi in kunnen stoppen? Op de valreep worden dingen genoemd als aardwarmte en dat de bodem ons voedt. Waar is de wederkerigheid gebleven? Wat willen we nalaten aan onze kinderen? Natuurlijk is het lastig om een driedimensionaal beeld te geven, dat recht doet aan alle aspecten en bijzonderheden van de bodem. Onze bodem is zo veelzijdig.
Maar, hoe zou ik het dan graag zien? Mijn ideale bodemfilm…
… zou zich richten op de veelzijdigheid. De fascinatie over de hele kringloop. En natuurlijk de wederkerigheid. Wat halen we eruit en wat geven we de bodem terug? Natuurlijk onttrekken we gas, zand, grind en mineralen. We benutten de bodem. Maar de bodem is zoveel meer. De bodem voedt en laaft ons. De bodem verwarmt ons en zuivert ons drinkwater. De bodem helpt ons bij extreme wateroverlast. De bodem vertelt ons onze geschiedenis. De bodem herbergt nog veel onontdekt bodemleven en geeft ons een stevige basis om op te bestaan… De bodem is zeer veerkrachtig, maar kan niet onbeperkt onze wensen vervullen. Wij kunnen er wél aan bijdragen dat de bodem in balans blijft. Door bewust keuzes te maken over hoe we de bodem gebruiken en aandacht te hebben voor de kringlopen. Door te weten wat we de bodem teruggeven en niet alleen in de zin als opbergvat. En dát garandeert onze toekomst in een inspirerende en leefbare omgeving met gezonde mensen en economische groei.
Voorlopig komt er waarschijnlijk geen nieuwe film die dit alles in zich heeft. Maar er komt binnenkort wél een bodemapp. Eén die door ons allen gevuld kan worden. Waarin we de veelzijdigheid van de bodem en onze verwondering kunnen laten zien en tot zijn recht doen komen.
Josja Veraart (Initiatief Bewust Bodemgebruik en SMC | Royal HaskoningDHV)
Reageren op deze column kan hier: Linkedingroup
