In het concept van cradle to cradle is het woord 'afval' afwezig. Er is namelijk geen eindstation voor een product, alleen een nieuwe begin. Inmiddels is de term 'circulaire economie' meer in zwang voor ongeveer hetzelfde gedachtegoed. Ook in de Nederlandse beleidsvisies is 'circulaire economie' een prominent doel. (Paul de Reus, 15 februari)
Er zijn nu voorstellen om de term 'afval' in de Omgevingswet te vervangen door iets anders. 'Grondstof' is het ideale C2C alternatief. Een mooie intentie. Echter, er blijft verschil tussen maagdelijke grondstoffen en hergebruiksmaterialen. De eerdere gebruiksfase brengt een kans mee van kwaliteitsverlies: denk aan slijtage en vervuiling. Dikke kans dus dat er in de praktijk bijvoeglijke naamwoorden bijkomen die de mooie intentie weer gaan afzwakken: 'secundaire grondstof' of zoiets.
Dat restmaterialen nuttig gebruikt kunnen worden, is al erkend maar dat neemt niet weg dat het voor de wetgever tegelijk afval is. Dat is op zichzelf nog niet zo erg. Het erge is dat 'afval' in de hoofden van onze beleidmakers en -uitvoerders altijd eerst komt. De materiaaleigenschappen zijn in de discussies met juristen ondergeschikt aan de vraag of er een partij is die 'ontdoener' genoemd kan worden.
Bij het vervangen van der term 'afval' gaat het dus niet om het vinden van andere woorden voor hetzelfde, maar om het wijzigen van de focus, om het wissen van de programmering. In de zinsnede "geen afval" draait het toch om het begrip afval, wat we juist willen vermijden. Bij Basil Fawlty's liep "don't mention the war" onvermijdelijk uit op een tirade over de oorlog tegen zijn Duitse hotelgasten.
En bij het politiek correct bannen van woorden als 'allochtoon' en 'blank' ontstaat enerzijds hoon en verzet, en anderzijds ontstaan acuut nieuwe woorden en combinaties, zoals 'immigrantenkind', om toch het (on)gewenste onderscheid te kunnen blijven maken.
Het idee van 'geen afval' is sympathiek. Ik hoop dat het lukt.
Paul de Reus
Reageren op deze column kan hier: Linkedingroup
