Dat was de kop boven dit NRC-artikel naar aanleiding van een advies aan de gemeenteraad van Enschede. Als onafhankelijk adviseur was ik bij dit advies betrokken en mocht ik in het NRC-artikel ook mijn zegje doen. Het meest interessante aan het advies, artikel en - bovenal - het onderliggende systeem, is dat het niet klopt. Ook al heb je als burger, gemeente of andere lokale partij geen formele zeggenschap over je ondergrond, je hebt er van alles over te zeggen. En je hebt nog invloed ook! (Geert Roovers, 6 april)

geertDe basis voor deze invloed zit in de concepten van 'hard power' en 'soft power'. In populaire bewoordingen: 'hard power' zijn de formele machtsmiddelen die je tot je beschikking hebt. Zoals de Mijnbouwwet voor het Ministerie van Economische Zaken, en een winningsvergunning voor zout in Twente voor AkzoNobel. Maar ook specialistische kennis kun je hierin scharen, en hard roepen in een krant. 'Soft power' is de invloed je kan uitoefenen via je netwerk. Doordat je relaties opbouwt, elkaar helpt, financieel steunt en kennis deelt.

De crux zit hem in het slim gebruiken van beide vormen van macht, en deze elkaar laten versterken. Daarbij spelen in essentie twee principes. (1) Dominant gebruik van 'hard power' lijkt in beginsel effectief, maar werkt bij dominant en langdurig gebruik alleen maar tegen je. En (2), 'soft power' wordt extra effectief als het op slimme en incidentele basis ondersteund wordt door 'hard power'. Dit zien we terug in het ondergrond debat. Langdurig dominant gebruik van hard power heeft het Ministerie en de NAM in Groningen de kop gekost. En belemmert ze in hun activiteiten elders, zoals bij het zoeken naar schaliegas of het ondergronds opslaan van CO2. Het niet opbouwen van een goed en uitgebreid netwerk op lokaal niveau maakt het voor gemeenten, zoals bijvoorbeeld Enschede en Barendrecht, alleen maar mogelijk om ongewenste ingrepen te weerstaan met forse maatregelen: media, protest en (uiteindelijk) opstand.

In het eerder genoemde advies aan de Enschedese gemeenteraad is het slim samenhangend gebruik van 'soft power' en 'hard power' door Erasmus Universiteit mooi uitgewerkt, lees ook maar eens hier. Door opbouw van netwerk - partijen met invloed, partijen met kennis -, door het ontwikkelen van een eigen lokale visie en koers op de ondergrond, door het gebruik van eigen instrumentarium (zoals de Omgevingswet) en door het incidenteel en slim inzetten van de media, kan de gemeente Enschede flink wat invloed uitoefenen op wat er in zijn ondergrond gebeurt. En kunnen productieve coalities ontstaan tussen gemeente, bedrijven als AkzoNobel en bewoners, die hen in staat stellen om duurzaam gebruik van de ondergrond daadwerkelijk te realiseren.

Je woont er bovenop, en hebt er zeker ook wat over te zeggen. Dankzij slim gebruik van 'soft power' en 'hard power'. Doe er je voordeel mee, zou ik zeggen.

Geert Roovers

Dr. ir. Geert Roovers is (parttime) lector Bodem en Ondergrond aan de Saxion hogeschool te Deventer.

Linkedin

Reageren op deze column kan hier: Linkedingroup