Het kan haast geen toeval zijn: de letterlijke vertaling van Zembla is grond, aarde. We kennen het woord zembla uit Nova Zembla, maar tegenwoordig zal het menigeen bekender in de oren klinken als het journalistieke onderzoeksprogramma van de VARA. De makers van dit programma lijken een onmiskenbare voorliefde te hebben voor alles wat met grond te maken heeft. Of zou de bodem- en grondsector een bovengemiddelde aanleiding vormen om journalistieke programma's over te maken? Zeg het maar. Jan Klein Kranenburg, 8 november)
De editie over bodemverontreiniging door rubberen kunstgraskorrels ligt nog vers in ons geheugen. Ook de uitzending over de thermisch gereinigde grond zijn we nog niet vergeten. En nu komt er binnenkort een uitzending over grond waarin DDT- en styreenverontreiniging zou zitten. Grond, die is toegepast in woonwijken van de Gemeente Barneveld.
Los van de inhoud van deze kwesties vind ik het vooral interessant om te zien hoe gretig een onderzoeksprogramma als Zembla zich stort op kwesties die te maken hebben met bodemverontreiniging. Zembla weet dat dit een onderwerp is dat kijkers aanspreekt. Ze speelt daarmee perfect in op emoties in de samenleving.
Er staat over dit verschijnsel een buitengewoon interessante analyse in de Bosatlas van de Veiligheid. Ik doel op een visuele weergave van situaties die het meeste risico op overlijden geven, afgezet tegen de aandacht die dezelfde situaties krijgen in de media. De echte risico's zoals vallen, fijnstof of fietsen leggen het daarin volledig af tegen moord, blikseminslag of vliegtuigongelukken. Het gaat hier om interessante psychologie, waaruit blijkt dat risicoperceptie bij mensen gebaseerd is op een aaneenschakeling van denkfouten. De media maakt daar graag gebruik van.
Ik google tijdens het schrijven van deze column op het woord 'risicobeleving'. Het eerste artikel dat ik lees haalt al meteen het bodemsaneringsbeleid inclusief Lekkerkerk aan als voorbeeld. Het artikel schrijft over de rol van de overheid rond risicobeleving: ik lees interessante quotes als: "het is de risicobeleving van burgers die de overheid er toe zet putten te dempen, waar kalveren mogelijk kunnen verdrinken" en "het behagen van de burger gaat boven het beschermen van de burger."
Ik vind dit erg herkenbaar: werken bij de overheid betekent dat je voor een groot deel uitvoering geeft aan maatregelen die niet gebaseerd zijn op ratio, maar op beleving. En dat geldt niet alleen voor beleid dat er op gericht is om risico's te reduceren, dat geldt ook voor maatregelen zoals 130 km/u rijden op de snelweg.
De vraag die rest is of dit nu zo erg is. Zouden wij ons leven volledig rationeel gaan leven, dan wordt het een robotachtige bedoening. Een beetje beleving kan geen kwaad en houdt het spannend. Daarom stel ik voor om maar gewoon een zak popcorn uit de kast te trekken en lekker naar Zembla te gaan kijken.
Jan Klein Kranenburg
Reageren op deze column kan hier:Linkedingroup
