Samen met Joop Okx verdiep ik mij al een poosje in de relatie tussen Bodem en Kunst. Tot nu toe richtten wij ons op de Beeldende Kunst. Wij schreven er vijfmaal over en een zesde artikel is in de maak, met beeldend kunstenaar Monica Rotgans en aardkleuren in de hoofdrol. Daarnaast verdiepen wij ons in Bodem en Muziek. Hieronder een voorproefje, met de beroemde countryzanger Brad Paisley in de schijnwerper. (Theo Edelman, 23 oktober)
Tijdens mijn studie bodemkunde heb ik veel bodems beschreven. Dat ging niet om proza, maar om een objectieve beschrijving van wat je in het veld kon waarnemen, volgens een voorgeschreven format. De focus lag daarbij op de bovenste 1,2 meter. Die diepte had geen wetenschappelijke achtergrond, maar was gekozen omdat een boor van die lengte in een Volkswagen paste. De diepte was meestal meer dan genoeg voor het beoordelen van de landbouwkundige mogelijkheden van een bodem, het belangrijkste vraagstuk direct na de Tweede Wereldoorlog en nog steeds tijdens mijn studie.
In mijn tweede studiejaar gingen wij met een Edelmanboor op pad in de Betuwe, om een bodemkaart te leren maken. Wij leerden de textuur oftewel het patroon van de korrelgrootteverdeling in te schatten en de kleur van de grond te benoemen. Met deze twee eigenschappen hangen veel eigenschappen van de bodem samen. Ook leerden wij hoeveelheden ijzer en mangaan in te schatten en druppelden wij zoutzuur op de grond om de eventuele aanwezigheid van koolzure kalk aan te tonen.
In een volgend studiejaar kwamen er profielkuilen bij, die wij uitgebreid moesten beschrijven. De diepte daarvan was variabel, vaak werd gegraven tot aan het grondwater. Het beschrijven begon met het vaststellen van de verschillende bodemhorizonten. Naast textuur en kleur keken wij ook naar de structuur en de porositeit van de grond. Bij structuur gaat het om de samenhang van de bodemdeeltjes. De porositeit is van belang voor de water- en de luchthuishouding. Voor een goede beschrijving moest je al gauw een paar uur uittrekken. De profielbeschrijving is van belang voor de communicatie met vakgenoten over de bekeken bodem.
De geoloog is niet bijster geïnteresseerd in het bovenste deel van de aardkorst waar bodemvorming heeft plaats gevonden. Die schuift de bovenste meters bodem in de regel achteloos terzijde. Het gaat in de geologie immers om de diepe ondergrond. Dan heb je niks aan een boor van 1,2 meter of een kuil van enkele meters diep. Mechanisch boren ligt meer voor de hand.
Bij onze speurtocht naar muziek die ook over de bodem gaat, troffen wij een pareltje aan met een beschrijving van vooral de ondergrond. Het gaat om een tekst van de bekende countryzanger Brad Paisley. Het lied heet Two Feet Of Topsoil. De hoofdpersoon zit diep in de put omdat zijn geliefde hem verlaten heeft. Hij zakte nog veel dieper toen hij zijn ex met een ander zag. Hij verwoordt zijn hopeloosheid als volgt:
There's two feet of topsoil
A little bit of bedrock
Limestone in between
A fossilized dinosaur
A little patch of crude oil
A thousand feet of granite underneath
And then there's me
Het zal de bodemkundige en de fysisch geograaf meteen opvallen: Brad Paisley heeft het alleen over de dikte van de bovengrond, maar hij laat de aard daarvan onbenoemd. Maar wat heeft hij zich goed in de geologie van zijn geboorteland Tennessee verdiept. De limestone oftewel de kalksteen zou zomaar in het Krijt kunnen zijn ontstaan, de dinosaurus stamt uit het Jura- of het Trias-tijdperk en de olie is gekoppeld aan het Carboon. Misschien is het graniet wel in het Precambrium gevormd. De volgorde klopt dus.
Tijdens een radio-interview gaf Brad aan dat hij voortaan niet meer over de liefde zou zingen, maar over de geologie. Hij zou daar zelfs een heel album aan wijden en gaf alvast een nummer prijs, met de volgende tekst:
Way back in the distant past
Five hundred million years or greater
Tennessee was a tectonic plate
Under the ocean near the equator.
In a few million years the plates began
A steady northern migration
Volcanoes blew and the earth arose
To form the Appalachians.
The range of mountains began to form
Four hundred million years ago
And sandstone formations
Along the Cumberland Plateau
The Paleozoic and the Mesozoic
Built the hills just like a mason
And in the Cenozoic era
Appeared the Nashville basin.
Beneath the limestone, sandstone, and shale,
The earth moved as it must
And formed the Blue Ridge mountains
By subhorizontal thrust.
And here on plutonic igneous rocks
On a Precambrian promontory
That is where I first met you
Which is a whole other story...
Het bleek een grap te zijn, er komt geen album met songs over geologie. Aardkundigen in de USA hebben de tekst omarmd. Die wordt zelfs in colleges geologie besproken. De geologische gebeurtenissen kloppen dan ook.
In 2024 komt Brad Paisley naar Nederland. Misschien heeft hij tijd om het International Soil Museum in Wageningen te bezoeken. Dan kan hij kennis maken met de grote verschillen in topsoils. Laten we hem maar eens kennis maken met textuur en kleur, met bijpassende muziek:
- - bij een knalrood profiel Emmylou Harris die over two red dirt girls in a red dirt town zingt;
- - bij een helder geel profiel Christie met Yellow River, waarvan de kleur naar gehydrateerd ijzer(iii)oxide (Fe2O3.H2O) in löss verwijst;
- - bij een profiel met grijze keileem Jacques Brel die daarover zo mooi zingt in Mijn vlakke land;
- - bij een profiel met witte grond Stef Bos in het Zuid-Afrikaans met zijn song Witsand.
Ik denk dat Brad voldoende inspiratie kan opdoen voor een tweede song over topsoils, dit keer met bijzonderheden over de bovengrond. Dat zou wat zijn!
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
