Buiten is de bodem bevroren en bedekt onder een laagje sneeuw. We kunnen er vandaag maar beter vanaf blijven denk ik, en doen waar de wintermaanden voor bedoeld zijn: reflecteren. Want wat is er een hoop te reflecteren dit najaar. Ja, natuurlijk gaan we het even over politiek hebben. Met een winnaar die onze leefomgeving ten gronde wil richten en regelmatig de bodem opzoekt van het toelaatbare - ik noem geen namen, we hebben verschillende winnaars deze ronde dus kies zelf maar een leuke uit – leek het me wel passend om daar een column in bodemnieuws aan te wijden. Hopelijk is dit bruggetje sterk genoeg om u de resterende column te kunnen dragen. (Daan Henkens, 4 december)
Ik ben natuurlijk niet de eerste die reflecteert op de politieke aardverschuiving die heeft plaatsgevonden. Toch miste ik een paar reflecties die we volgens mij deze winter nog even mee moeten nemen in ons gemijmer bij de haard. Natuurlijk, we hebben het werktuigelijke zelfbeklag gezien op links, die al ruim 20 jaar ‘blijkbaar niet goed genoeg geluisterd hebben naar de kiezer’, we zagen hoe rechts er met gemaakt optimisme toch maar gewoon een gezellige avond van probeerde te maken. En we zagen zelfs boeren met kiespijn, die blijkbaar toch nét iets te vroeg gejuicht hadden en hun kersverse achterban toch bij Pieter en Geert op schoot zagen kruipen.
We lazen dat de pijlsnelle transformatie naar ‘Geert Milders’ de kiezer over de streep had getrokken. Dat Geert ‘de taal van de gewone Nederlanders spreekt’. Maar wie Nederlanders weer op 1 leest ziet noch van ‘Milders’, noch van ‘gewonemensentaal’ iets terug. Zo praten gewone Nederlanders niet. Boze pubers praten zo, rancuneuze internethelden in plakkerige jongenskamers praten zo, structurele verliezers die het toch niet meer begrijpen praten zo. Maar gelukkig zijn dat de gewone Nederlanders niet. Gewone Nederlanders wensen elkaar de komende weken fijne kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar, delen een tafel vol lekkers met elkaar en kruipen tegen elkaar aan op de bank voor de buis. Zelfs de gemiddelde shagrokende sjacheraar die als ie boos is al in één zin een hele oncologieafdeling door z’n strot pompt blijkt voor zijn Syrische buurman opeens een behulpzame lieverd te kunnen zijn. Het is maar net welke kant van de mens je aanspreekt.
Maar waar de gewone Nederlander écht niet tegen kan is complexiteit. En zéker niet op thema’s waar de gevolgen van wat jij als enkele gewone Nederlander doet toch niet te zien zijn. Thema’s die we daarom aan de overheid hebben uitbesteed zodat mensen die er verstand van hebben vanuit een verwarmd kantoor oplossingen kunnen uitpuzzelen voor problemen die onze pet te boven gaan. Het was een prima deal, we betalen allemaal belasting om een paar experts vrij te kunnen spelen die voor ons de collectieve vraagstukken uitpluizen. Die deal is gebroken. De vraagstukken groeien zelfs de overheid boven het hoofd. De experts kiezen, al dan niet geholpen door bezuinigingen en vertrekregelingen eieren voor hun geld. En als de oplossingen die er worden gekozen de problemen uiteindelijk alleen maar groter blijken te hebben gemaakt, zoals bij de toeslagenaffaire of de aanpak van stikstof, gaat de gewone Nederlander zich afvragen wat er eigenlijk nog gebeurt in die mooie overheidskantoren. Wat begint met een gezonde en terechte achterdocht, kan maar zo ontvlammen in een woekerend wantrouwen, waar we onlangs de gevolgen van hebben kunnen zien.
We, ambtenaren en andere types die zich met complexe (milieu)vraagstukken bezighouden, waar ik de lezers van Bodemnieuws toe reken, hebben dat aan onszelf te danken. Niet op de verlammende manier van dat traditionele sociaaldemocratische zelfbeklag, maar op een manier die hoop geeft. Want hoewel de vraagstukken waar we mee te kampen hebben – klimaatverandering, geopolitiek, migratie – écht complexer zijn dan decennia geleden, is er ook een groot deel dat we wél zelf kunnen beïnvloeden. We houden zélf de kiezer voor dat we oplossingen hebben voor deze problemen (daar schreef ik de vorige keer al over). We maken zélf systemen van wetten en regels die zo ingewikkeld zijn dat we erin verdwalen (daar weet u als bodemprofessional ongetwijfeld alles van). En we kiezen zélf de managers en bestuurders die liever nog eens een pilot uitrollen en een SMART-geformuleerd mission statement de wereld in slingeren, in plaats van het probleem ontrafelen tot de oorzaak en zich met oprechte interesse verdiepen in de effecten van hun beleid. En daar kunnen we gewoon wat aan doen, elke dag opnieuw. Met de complexiteit moeten we leren leven, maar we hoeven die niet zelf te vergroten.
Daan Henkens
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
