Nu denk je waarschijnlijk dat deze column gaat over de regels om de besmettingen met COVID-19 in te perken en hoe handhavers toezien op het naleven van deze regels door burgers en bedrijven. Daar ga ik het nu niet over hebben want ik had me stellig voorgenomen, toen ik begon als columnist, het niet over de pandemie te hebben. Er wordt al genoeg over geschreven en gediscussieerd. (Peter van Mullekom, 18 januari)
Ik wil het hebben over de regels in zijn algemeenheid, hoe de overheid daarmee zelf omgaat en hoe de overheid toeziet op de naleving door burgers en bedrijven. Een goede grondregel is dat je zelf als overheid het goede voorbeeld moet geven als je wilt dat jouw regels worden opgevolgd. Daarnaast moeten de regels helder en duidelijk zijn en genoeg draagvlak hebben bij degenen die ze moeten naleven. Een ander uitgangspunt is dat je bij de keuze van het inzetten van instrumenten voor handhaving het doel van de regels voor ogen moet houden. Dat laatste valt echter niet mee in de praktijk. Niets is makkelijker dan strikt de regels te volgen en het adagium “regel is regel” te hanteren. Daarbij wordt nog wel eens vergeten de menselijke maat in acht te nemen. In de samenleving zijn daar recent nog schrijnende situaties door ontstaan die de individuele burger onterecht hard raken.
Ook de bodemwereld is niet gevrijwaard van “regel is regel” en wordt nog wel eens uit het oog verloren wat het doel van de regels was (voorkomen milieuschade). Een voorbeeld is wat een lid van onze vereniging nog niet zo lang geleden overkwam. Het bedrijf in kwestie werd uitgenodigd op het politiebureau om verhoord te worden als verdachte en een verklaring af te komen geven waarom het bedrijf verzuimd had de wijziging van de startdatum van graafactiviteiten in verontreinigde bodem door te geven aan het bevoegd gezag. In dit specifieke voorbeeld was er in feite niets gebeurd want de graafwerkzaamheden waren uitgesteld. Er was niet sprake geweest van een illegale sanering en er was vanzelfsprekend ook geen milieuschade.
Bovenstaand voorbeeld van “regel is regel” en daar de politie bij laten optreden, staat helaas niet op zich zelf in onze sector. In onderhavig geval was gelukkig nog alleen sprake van een verhoor maar er is ook wel eens een medewerker van een bedrijf opgepakt en een nacht opgesloten, omdat de plaatsaanduiding van het bodemonderzoek in het rapport onjuist was weergegeven. Dat was de enige aanleiding voor een nacht opsluiting. Het bevoegd gezag in deze zag dit als fraude in plaats van een fout. En natuurlijk komt het wel eens voor dat een bedrijf zich niet strikt aan de regels houdt maar in veel gevallen is dat wel met de intentie om de geest van de wet te volgen. Waar wordt gewerkt in een dynamische omgeving en met soms complexe regelgeving worden nu eenmaal fouten gemaakt en worden de regels over het algemeen niet bewust overtreden.
Met de komst van de Omgevingswet worden de regels er helaas niet eenvoudiger op. Ik voorzie het ontstaan van een wirwar van lokale regels waaraan je moet houden als initiatiefnemer als je saneert of graaft in de bodem. Probeer daar dan maar eens je weg in te vinden zonder fouten te maken en dus de wet te overtreden. Zaak voor de overheid dan ook om de regels duidelijk uit te leggen en wat meer oog te hebben voor het doel van de regels bij handhaving.
Peter van Mullekom
Voorzitter Vereniging Kwaliteitsborging Bodembeheer
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
