Mijn zoontje van bijna twee probeert alle woorden die hij hoort na te zeggen. Het is goed dat hij niet altijd thuis is als ik werk, want herverontreinigingsniveau of grondwaterkwantiteitsproblematiek wil ik hem voorlopig besparen, maar misschien hoor ik hem binnenkort wel ‘demissionair’ tegen zijn knuffels zeggen. Hoe ga ik hem dat uitleggen… Ik houd hoop dat dat woord spoedig van de radio verdwenen is! “Vaste grond”, “Een stevige bodem” of “Poten in de klei” lijken mij alvast een paar mooie titels voor een regeerakkoord. Want onze bodem kan wel een flinke knuffel gebruiken. Hoewel water en bodem in ons land vrijuit door elkaar stromen, valt het me op dat het water het tot nationale trots geschopt heeft en de bodem toch vooral tot lastpost. Voor het water hebben we zelfs een speciale overheidslaag, maar de bodem moet het doen met enkel de aandacht van zijn kadastrale baasje. (Daan Henkens, 11 oktober)
Ik bespaar jullie de versleten clichés van de bodem als basis en de grond onder ons bestaan, maar volgens mij kunnen dat soort kreten alleen maar zo verbleken als het nodig blijft om ze te herhalen. Want het belang mag dan door iedereen worden gezien, we hebben toch nog geen ‘bodemschap’. Talloze partijen hebben een belang en dragen graag hun steentje bij aan een schone en gezonde bodem, maar wie maakt er een bouwwerk van deze berg liefdevol bijgedragen steentjes? Iedereen heeft een stukje van de puzzel, maar wie kijkt er naar het plaatje op de doos? We willen allemaal wel helpen trekken, maar wie zorgt er voor het touw?
De Staat. Nog nooit ben ik iemand tegengekomen die het brede belang van de bodem zo zou kunnen doorgronden en dienen als de overheid. Veel mensen zullen dat vertrouwen wel naïef vinden, en eerlijk is eerlijk, ik ook. Want kijk eens om je heen: de minister van LNV wil in 2030 alle landbouwbodems duurzaam beheerd hebben, maar wie in de begroting kijkt, ziet dezelfde tekst als vorig jaar (inclusief tikfout), maar dan met lagere bedragen. Het ministerie van IenW steekt wel groot geld in bodem, maar dat is vooral om nou eindelijk eens van de saneringen áf te komen. Waarheen daarna, blijft ongewis. Mijn eigen waterschappen weten dat bodem en water niet los van elkaar te zien zijn, maar als je met een waterschap over bodem praat, blijkt het verschil tussen een belang en een verantwoordelijkheid hebben vaak toch te groot.
Gemeenten en provincies willen en moeten aan de slag met de bodem, maar de angst voor beleidsmatige lappendekens en een interregionale ‘race naar de bodem’ hebben het geloof in decentraal beleid geen goed gedaan. Voor de markt biedt de bodem nog voor vele generaties kansen, maar bij werken aan duurzaamheid liggen ook je belangrijkste klanten in toekomstige generaties. Wil je je zaak draaiend houden kun je niet wachten tot zij je goede werk gaan belonen. Zo weet iedereen wat ‘ie kan doen, maar wachten we allemaal op de grote lijn.
Iedereen wil helpen trekken, maar er is er maar één die bepaalt waaraan. Rutte IV, regel dat touw!
Daan Henkens
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
