12 april heeft de Tweede Kamer ingestemd met een motie van de VVD waarin staat dat 1 januari 2023 definitief wordt vastgesteld als inwerkingtreding van de Omgevingswet. Of die datum daadwerkelijk gehaald gaat worden is iets voor bookmakers (ervaringen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst). De vraag wat er misgaat als de Omgevingswet niet in werking treedt, is lastiger te beantwoorden. En dus stel ik, geheel in stijl, mijn goede voornemen om niet meer over de Omgevingswet te schrijven nog een keer uit. (Arne Alphenaar, 26 april)
Het staat buiten kijf dat er op het gebied van klimaat(adaptatie), stikstof, energie(transitie) en woningbouw enorme opgaven voor de leefomgeving liggen. Is de Omgevingswet nodig om tot integrale oplossingen en een bestuurlijke cultuur gericht op samenwerking te komen?
Gemeenten experimenteren met verbrede werking van het bestemmingsplan en laten zien dat je met de Crisis- en Herstelwet en de Interimwet stad-en-milieubenadering de voordelen van de Omgevingswet kan benutten. Nu al eenvoudiger en beter. Waarom tijd en geld besteden aan de invoering als diezelfde kostbare tijd besteed kan worden om 1 miljoen woningen uit de grond stampen?
Bodem en water mogen sturend zijn—zolang dat niet betekent dat je geen woningen mag bouwen op een bodem die daar niet geschikt voor is. We vinden bodem, lucht, water belangrijk, maar ook weer niet belangrijk genoeg om er economie voor op te offeren. We vertrouwen liever op ’Programmatische aanpakken…’ – briljante plannen die alle activiteiten mogelijk maken en toch alle compartimenten van de leefomgeving verbeteren.
Het goede nieuws is natuurlijk dat bijna iedereen wel wil. Vanuit onze eigen interesse en onze eigen kennis en kunde. De Omgevingswet is in principe een fantastisch concept: decentraal maatwerk en een integrale benadering. Dat kán, als we mensen, partijen, specialisten en specialismen laten samenwerken. Dat kan, maar het kost tijd, menskracht en dus geld. De echte misser is de manier waarop we de Ow willen verkopen: eenvoudiger en beter. Het kan echt beter, maar dan moeten we investeren in de kwaliteit van de omgevingsdiensten; in het samenwerken van decentrale overheden; in effectieve aansturing vanuit het Rijk; in onderzoek en voorlichting. Het enige dat echt helpt om knelpunten in de leefomgeving op te lossen: scherpe keuzes, bestuurlijke durf om ze te verdedigen en budget om maatregelen uit te voeren. Een verdelingsvraagstuk, gratis oplossingen bestaan niet. Gratis is met recht waardeloos.
Arne Alphenaar (TTE Consultants)
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
