In Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland is de Pelosol tot Bodem van het Jaar 2022 uitgeroepen. De naam Pelosol stond tot voor kort niet op mijn netvlies. In de Duitse bodemclassificatie wordt die naam gebruikt voor gronden met een heel hoog kleigehalte. Deze bodems worden ook wel ‘minutenbodem’ of ‘diva’ genoemd. Ik zal uitleggen waarom. (Theo Edelman, 2 mei)
Al vroeg tijdens mijn studie maakte ik kennis met de kleigronden in de Betuwe. In groepjes van twee studenten haalden wij met de bekende boor tot 1,20 meter diepte grond omhoog. Per decimeter vulden wij op boorstaten diverse eigenschappen van de grond in. Een onderdeel daarvan was het geschatte kleipercentage. Wij kregen begeleiding van een ervaren docent. Die liet mijn studiegenoot en mij het percentage klei schatten. Wij wreven wat grond tussen duim en wijsvinger en proefden wat grond tussen de tanden. Dat oogde best professioneel. ‘Twintig’ zei mijn studiegenoot na enig nadenken. ‘Negentien’ antwoordde ik na voelen en proeven. ‘Allebei fout’ antwoordde onze begeleider. Wij schrokken in eerste instantie, maar haalden opgelucht adem bij zijn schatting van 19,5 procent. Voortaan ging het schatten ons gemakkelijker af.
Mijn jeugd speelde zich af op het zand in Zeist. Ik ben geboren op een uitspoelvlakte bestaande uit grof zand met grind en een grondwaterstand dieper dan 10 meter. Het was daarom wel even wennen toen in ik Wageningen op de zware klei ging wonen. De bodem in mijn tuin zou in Duitsland een Pelosol worden genoemd. Ik schat het kleipercentage op vijftig. Onze buren lieten de bovenste meter klei verwijderen en vervangen door tuinaarde. Dat ging mij als bodemkundige veel te ver. Het moest en zou mij lukken om op zware klei te tuinieren! De grond is heel lastig te bewerken. Als hij te nat is blijft hij aan de schop kleven. En te droog is de grond hard als beton. Wat water betreft is het weer een ideale grond, de wortels groeien het dalende water achterna en profiteren volop van capillaire opstijging. Jarenlang heb ik het koffiedik van de Stichting bodemsanering NS mee naar huis genomen om er compost van te maken. De wormen deden de rest. Vorige herfst heb ik op het juiste moment takjes van mijn gesnoeide bessenstruiken in de grond gestoken. Met succes, want alle takjes zijn veranderd in nieuwe bessenstruikjes!
De Pelosol heeft in Duitsland verschillende bijnamen gekregen. Een daarvan is de ‘minutenbodem’. Deze naam slaat op de geringe tijd, tussen te nat en te droog, dat de bodem te bewerken is. Een andere bijnaam is ‘diva’. Een diva is een beroemde zangeres of actrice. Ik denk dat een diva en een kleigrond een belangrijke eigenschap gemeen hebben. Je moet hun gedrag tot in de details hebben doorgrond om hen op een juiste wijze te behandelen. Mooi toch?
Ik heb wel eens voorgesteld dat ons land zich bij de verkiezing van de Bodem van het Jaar aansluit. Met succes, want het bestuur van de Nederlandse Bodemkundige Vereniging heeft daartoe besloten. Nu maar even afwachten of ons land zich bij de drie landen aansluit, of zelfstandig aan de slag gaat. Daar horen we binnenkort wel meer over. Op 5 december wordt de Bodem van het Jaar 2023 bekend gemaakt.
In Duitsland worden prachtige posters van de Bodem van het Jaar uitgegeven. Die zijn ook nog eens gratis verkrijgbaar. Ik ben benieuwd of er in Nederland ook posters verkrijgbaar zullen zijn, het liefst natuurlijk in onze eigen taal. Ik denk dat dit kan bijdragen aan het kenbaar maken van het belang van een gezonde bodem voor een leefbare wereld.
Klik op de foto om de poster in groter formaat te bekijken.
Bron foto: https://twitter.com/bodendesjahres
Theo Edelman
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
