Vorige week las ik een bijdrage van Henk Gierveld op LinkedIn. Hij schreef over de Vangnetregeling Omgevingswet. Henk noemt dat een vrij curieuze regeling, die gebaseerd is op de Invoeringswet Omgevingswet die op zijn beurt weer ingrijpend is gewijzigd door de Verzamelwet Omgevingswet 2023. Ik zal je verdere details besparen, behalve dat Henk het woord caoutchouc noemde. Daar had ik nog nooit van gehoord. Ik zocht het even op en moest gelijk aan de definitie van een geval van bodemverontreiniging denken. (Theo Edelman, 29 januari)
Caoutchouc betekent rubber. Juristen gebruiken het woord voor zogeheten rubberen artikelen. Dat zijn artikelen waar je veel kanten mee op kunt. Het voorbeeld van zo’n artikel is artikel 80 uit de Nederlandse grondwet. Daarin werd kiesrecht toegekend aan alle volwassen mannelijke inwoners die aantoonbaar beschikten over kentekenen van geschiktheid en maatschappelijke welstand. De begrippen geschiktheid en maatschappelijke welstand werden niet gedefinieerd waardoor het mogelijk bleek de eisen uit het artikel steeds lager te stellen. Zonder wijziging van de grondwet steeg hierdoor het percentage kiesgerechtigde mannen aanzienlijk. De term rubberen artikel deed mij onmiddellijk denken aan de definitie van een geval van bodemverontreiniging in de Wet bodembescherming. Die bevat de volgende elementen:
- - een geval van verontreiniging of dreigende verontreiniging van de bodem
- - dat betrekking heeft op grondgebieden die vanwege die verontreiniging, de oorzaak of de gevolgen daarvan
- - in technische, organisatorische en ruimtelijke zin met elkaar samenhangen.
Daar schreef ik meer dan tien jaar geleden over:
'In de geschiedenis van de bodemsanering is al heel wat te doen geweest over de definitie van een geval van bodemverontreiniging. Eerst trok de definitie nog niet veel aandacht, omdat deze alleen in de Leidraad bodembescherming stond. Dat veranderde met de inbouw van de Interimwet bodemsanering in de Wet bodembescherming in het jaar 1997. De definitie werd in de wet opgenomen en kreeg daarmee meer status. De definitie is altijd met raadselen omhuld gebleven. De tekst lijkt op een vergelijking met zes onbekenden, waar eenvoudige stervelingen nooit uit kunnen komen. Een woordvoerster van de Raad van State noemde de definitie zelfs een ramp en zij vroeg zich af wanneer aan deze vertoning een einde komt. De definitie is vooral van belang geweest in de periode dat de overheid bodemsaneringen betaalde en de kosten achteraf probeerde te verhalen. Dan was het gemakkelijk als de kosten per geval en dus per boosdoener waren bijgehouden. De tijd dat vooral de overheid saneerde is al lang verstreken. Maar de definitie is hetzelfde gebleven! Sommigen hebben baat bij een krappe omgrenzing van het geval van verontreiniging. Alleen binnen het geval kan de overheid immers eisen stellen. Anderen willen juist een ruime omgrenzing van het geval, want binnen het geval mag je ernstig verontreinigde grond herschikken. Dat is een ander woord voor hergebruiken, maar dat mag beslist niet! De gevalsdefinitie nodigt uit om gelegenheidsredeneringen toe te passen, al naar gelang het voordeel van de saneerder. De definitie is als het ware van elastiek. Een hooggeplaatste ambtenaar van VROM erkende dit ooit en gaf als aanbeveling mee hiervan vooral gebruik te maken. De rijksoverheid wil de gebundelde aanpak van verontreinigde pluimen in het grondwater stimuleren. Daarbij wordt zij voor het eerst zelf geconfronteerd met de beperkingen opgelegd door de gevalsdefinitie. De Raad van State heeft al aangekondigd hierbij geen uitzondering te gaan maken. Het resultaat zal binnenkort zichtbaar zijn in een werkbare definitie van het geval van verontreiniging. Mochten de wetgevingsjuristen hier niet uitkomen, dan kunnen de lezers van deze Nieuwsbrief hen wel op weg helpen.'
Met de kennis van nu zou ik dit wel een caoutchoucdefinitie durven noemen.
De woordvoerster van De Raad van State heeft haar zin gekregen. Aan deze vertoning is een einde gekomen, het geval van bodemverontreiniging bestaat niet meer. Best wel jammer, want ik voelde me daar best senang mee. Ik ga me eens goed verdiepen in de Omgevingswet. Sterker nog, zodra er daluren zijn ga ik de hele wet lezen. Dat deden nog maar weinig Nederlanders. Zodra ik de wet uit heb, zal ik mijn mening geven. Eenvoudiger en beter? Rubberen artikelen? Goed alternatief voor de gevalsdefinitie? Mentale omslag nodig? Ik laat het je nog weten.
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
