Vorig jaar schreef ik hier over mijn carnavalsweekend dat ik met het feestelijke rapport ‘Systeemfalen in het leefomgevingsbeleid’ van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur had doorgebracht. U ziet, ik vier een eigenaardig soort feestjes, dus er ligt al een mooie fles uit de kelder koud voor als komende week het langverwachte vervolg ‘Falen en opstaan’ wordt uitgebracht. Vandaag neem ik u mee op cruise door mijn fascinatie voor dit feestelijke falen. (Daan Henkens, 12 mei)
Het begint te wennen, de cyclus van uitdijende problemen, het wachten op verstandige en moedige beleidskeuzes en de verbijstering en teleurstelling over de antwoorden waar de politiek mee komt. Vage plannen om taaie leefomgevingsvraagstukken aan te pakken, vertraagtaal, bestuurlijke vertwijfeling en onhoudbare ambities halen het amper meer tot de praatjes bij de koffieautomaat, het wordt normaal. En ook dit rapport zal waarschijnlijk met hetzelfde vertwijfelde glimlachje worden aanvaard, maar toch denk ik dat we ervan gaan leren. Leren is niet makkelijk, leren begint met de constatering dat je iets (nog) niet kunt. Dat is een grote stap, uit de grote woorden van de politiek spreekt de fixersmentaliteit, geen bereidheid om onder ogen te komen wat je niet kunt.
In plaats van reikhalzend uit te kijken naar de langverwachte Integrale Oplossing uit Den Haag, moeten we constateren: ze kunnen het niet. De complexiteit is onze overheid boven het hoofd gegroeid. De zure regen stoppen ging nog wel, maar hoe lang zijn we nou al bezig met mest, klimaat, woningnood en biodiversiteitsverlies? De tijd om de complexiteit te ontrafelen wordt onze bestuurders en ambtenaren niet gegund, de winst van sabotage is te aanlokkelijk. Gelijk hebben is niet belangrijk, als je het maar kríjgt, en daarvoor zijn veel snellere methoden dan analyseren, doorgronden en argumenteren. Liever geven we een kwakzalver nog één keer het voordeel van de twijfel dan dat we de pijnlijke realiteit onder ogen komen. Nee, Den Haag gaat het niet oplossen.
Zoals ik al zei, we maken er een feestje van, u leest het ;). Als u nog bij me bent, bent u wellicht wat somber, geïrriteerd, verontwaardigd of futloos. Mooi, hou dat even vast, want nu kunnen we leren. Als Den Haag het echt niet meer voor ons op zal lossen, dan gaan we daar toch niet meer op wachten? Dan moeten we het zelf maar doen, dichter bij huis, zonder integraal afwegingskader of perspectiefnota.
Een beetje spannend is dat wel. Doen we het goede? Wat vindt de ander? Mag dit, wat ik doe? In de discussies over waar het heen moet met de wereld, het grote geld en wiens schuld het eigenlijk allemaal is, lijken onze verschillen al gauw onoverbrugbaar. Maar dichterbij komen we er echt wel uit. Dichtbij wil vrijwel niemand polarisatie en verharding, en vinden we een weg. De oplossingen komen niet van boven, de oplossingen vinden we lokaal. Lokaal voel je gelijk wat echt belangrijk is, kun je in gesprek en zie je resultaat. Voor je voeten ligt de bodem en die blijft daar, wat Musk daar ook van vindt, wat de minister ook besluit. Ook de gemeenten, waterschappen en provincies zijn democratisch bestuurd, als we daar samen iets moois van maken, volgen de kaders van boven dat voorbeeld vanzelf.
Daan Henkens
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
