MONTFERLAND - In het Bergherbos in de gemeente Montferland is het eerste archeologische onderzoek in Nederland naar resten uit de Eerste Wereldoorlog uitgevoerd (Persbericht Raap, 3 oktober).
Het onderzoek, dat werd uitgevoerd in opdracht van Natuurmonumenten, had tot doel meer duidelijkheid te verkrijgen over enkele unieke, militaire resten uit de Eerste Wereldoorlog.
Natuurmonumenten is in het kader van het Europese Interregproject 'Speuren naar bosgeschiedenis' al enkele jaren bezig de cultuurhistorische elementen in het Bergherbos bij Beek te herstellen en beter zichtbaar te maken voor haar bezoekers. Om dit zo verantwoord mogelijk te kunnen doen, voerde RAAP Archeologisch Adviesbureau in september een proefsleuvenonderzoek uit op twee plaatsen in het Bergherbos. Naast de locatie met resten van een Duits loopgravensysteem uit de Eerste Wereldoorlog is ook onderzoek gedaan naar 19e eeuwse plant- en zaaibedden voor de bosaanleg met naaldbomen en eiken.
Het Bergherbos ligt deels op voormalig Duits grondgebied. In deze bosdelen nabij Elten, zijn de voor Nederland unieke restanten van een loopgravenstelsel uit de Eerste Wereldoorlog bewaard gebleven. Door een grenscorrectie in de zestiger jaren van de vorige eeuw kwamen deze Duitse loopgraven op Nederlands grondgebied te liggen.
De loopgraven zijn in 1917 door de Duitsers aangelegd omdat zij vreesden dat Nederland zich aan de zijde van de geallieerden zou scharen. Om een mogelijke aanval af te weren, legden ze een stelsel van 84 betonnen bunkers en loopgraven aan op de westflank van het bos. Na de Eerste Wereldoorlog werd in het Verdrag van Versailles bepaald dat zich geen militaire objecten in het Duitse Rijnland mochten bevinden. Daarom zijn de betonnen bunkers in 1921 opgeblazen onder supervisie van Franse militairen.
Natuurmonumenten heeft de afgelopen jaren de loopgraven weer zichtbaar gemaakt door begroeiing weg te halen. Door het archeologisch onderzoek is nu duidelijk hoe de loopgraaf er oorspronkelijk uit heeft gezien, zodat delen ervan in de toekomst gereconstrueerd kunnen worden. Tijdens het veldwerk zijn spandraden gevonden, die erop wijzen dat de wanden van de loopgraaf uit houten schotten bestonden. Verder lijkt het er op dat de Franse militairen hun opdracht grondig hebben uitgevoerd: in de loopgraaf zijn geen resten van militaire uitrustingen of munitie gevonden.
Ten noorden van Stokkum legden de archeologen in een proefsleuf de geschiedenis van een bijzonder bosperceel bloot. Daar zijn aan het begin van de 19e eeuw bijzondere bosbouwmethodes toegepast. Voor de aanplant van nieuwe boomsoorten werden destijds bospercelen ingericht door greppels te graven en plantbedden aan te leggen. Het archeologisch onderzoek maakte duidelijk hoe de oorspronkelijke aanleg van het perceel eruit heeft gezien.
Het archeologisch onderzoek uitgevoerd door RAAP is eveneens een onderdeel van het Interregproject 'Speuren naar bosgeschiedenis'. Natuurmonumenten hoopt met de nieuwe inzichten in de toekomst de loopgraaf en ook het plantbed in het Bergherbos te kunnen herstellen en voor bezoekers beleefbaar te maken.
Het project 'Speuren naar Bosgeschiedenis' wordt uitgevoerd door Natuurmonumenten in samenwerking met Staatsbosbeheer, Stichting Huis Bergh, Landesbetrieb Forst und holz NRW en de NABU en wordt in het kader van het INTERREG IV A progamma Deutschland-Nederland medegefinancierd door het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en door de provincies Gelderland en Limburg, het Ministerium für Wirtschaft, Energie, Bauen, Wohnen und Verkehr des Landes Nordrhein-Westfalen, het Landschaftsverband Rheinland en de NRW-Stiftung Naturschutz, Heimat- und Kulturpflege. Het project wordt begeleid door het programmamanagement bij de Euregio Rijn-Waal. www.deutschland-nederland.eu
