15 jaar verbonden in de praktijk - verslag SKB jaarcongres

De afgelopen 15 jaar is veel kennis ontwikkeld op het gebied van bodemsanering en –beheer, maar deze moet nog meer worden omgezet in anders handelen in de praktijk. De toekomst is aan duurzaam bodemgebruik, maar welke bestaande kennis kan daarvoor worden gebruikt en welke nieuwe kennisvragen ontstaan er wanneer bodem en gebiedsontwikkeling bij elkaar komen? Op het SKB jaarcongres 2009 namen de aanwezigen een duik in de ontwikkelde bodemkennis, om deze te verbinden met nieuwe thema’s als bodemenergie en duurzame landbouw (SKB, 27 mei). Wat hebben de afgelopen 15 jaar opgeleverd en hoe maken we de overstap naar duurzaam bodemgebruik? Die vragen stonden centraal tijdens het SKB-Jaarcongres. Harry Vermeulen gaf in zijn voordracht enkele kentallen: er is in die jaren ruim 70 miljoen euro aan publiek en privaat geld besteed, aan in totaal zo’n 280 projecten. De resultaten zijn in tal van publicaties, in films, DVD’s en andere kennisdragers vastgelegd en in cursussen uitgedragen. De kennisontwikkeling was ook het fundament om anders te gaan denken: van multifunctioneel naar gebruiksfuncties van de bodem, en van normatief naar risicodenken. Kennis vormt zo de basis voor effectief handelen, maar gebeurt dat altijd? Nog in de helft van de gevallen wordt multifunctioneel gesaneerd omdat de locatie-ontwikkelaars haast hebben. Daarnaast maakt de decentralisatie bij de overheid het moeilijk om de leercurve op te pakken en innovatieve technieken en methoden toe te passen. Vermeulen pleitte daarom voor het opzetten van een professionele uitvoeringsorganisatie die de resterende spoedlocaties gaat aanpakken, en zich ook richt op grondwatersanering en nazorg.Voor de toekomst zet SKB in op het programma Duurzame Ontwikkeling van de Ondergrond (DOO). Thema’s daarin zijn klimaat, energie, waterbeheer, duurzame landbouw, biodiversiteit en verstedelijking. Vermeulen: ‘voor duurzaam gebruik van de bodem is geen nieuw beleid nodig, maar SKB krijgt wel nieuwe stakeholders. Voor duurzaam bodemgebruik is nieuwe kennis nodig, maar vooral ook nieuwe praktijkontwikkeling die aansluit op de vragen van organisaties die duurzaam bodemgebruik in de praktijk moeten brengen. Bodem wordt stteds meer onderdeel van de ruimtelijke ontwikkeling, en het belang van de ondergrond moet daarbij naar voren worden gebracht, ook in politieke afwegingen’.BeleidOok SG Hans van der Vlist van VROM gaf aan dat kennis en beleid de afgelopen jaren een grote ontwikkeling hebben doorgemaakt, waarbij door verrijking van het inzicht al veel is bespaard, zoals de aanpak van de Coupépolder heeft duidelijk gemaakt. Maar de tijd van de gevalsbenadering is voorbij volgens Van der Vlist, bodemkennis moet nu meer worden benut bij waterbeheer en ruimtelijke ordening. Er is geen weg meer terug bij de decentralisatie die nu bij de overheid gaan de is, en ook volgens Van der Vlist zijn goed geëquipeerde omgevingsdiensten nodig als uitvoeringsorganisatie voor de nog af te handelen spoedlocaties en voor het vormgeven van duurzaam bodemgebruik.Verbinding met de toekomstSluit het aanbod van ontwikkelde kennis uit SKB aan op de maatschappelijke vragen die vanuit duurzaam bodemgebruik worden gesteld? Met die vraag gingen de deelnemers in sessies aan de slag. Men realiseerde zich wel dat die vraag niet één op één te beantwoorden is, want er liggen nieuwe thema’s als energie, landbouw, ruimtelijke ordening, waterbeheer. Duidelijk is wel dat er veel kennis is over het karakteriseren van de bodem (Triade), het gedrag van verontreinigingen in het diepe grondwater (Rosa), het gedrag van bacteriën bij temperatuurverhoging in de bodem (ISCO), enzovoort. Veel van die kennis kan zó gebruikt worden, bijvoorbeeld bij toepassing van WKO in de bodem. En in veel andere gevallen is opschaling van kennis uit SKB-projecten voldoende om aan te sluiten bij de kennisvragen van de toekomst. Voorzitter Lambert Verheijen herinnerde eraan dat er ook bestuurlijk en procesmatig het nodige tot stand is gebracht, in samenwerking met de waterbeheerders. Bodembeheerders moeten zich daarom ook de taal van andere sectoren eigen maken: ‘we hebben iemand nodig die de wethouder uitlegt dat hij begrijpt dat hij een probleem heeft’.Nog meer toekomstFuturoloog Arjen Kamphuis ging het publiek voor in een nog veel meer omvattende blik op de toekomst. Wat daarbij vooral in het oog sprong was de democratisering van de verspreiding van kennis, en ook van muziek en van beelden. Internet maakt het mogelijk wereldwijd samen te werken aan een product. Zo heeft de revolutionaire ontwikkeling van Wikipedia tot gevolg dat Microsoft stopt met Encarta: een informele community verslaat een groot bedrijf. ‘Netwerken 2.0 betekent dat je mensen rondom een probleem organiseert, en niet rondom een organisatie waar je de hele dag achter een bureau moet zitten’. Organisaties die kennis ontwikkelen en verspreiden moeten zich volgens Kamphuis daarom realiseren dat ontwikkeling van de internettechnologie de spelregels en de machtsverhoudingen radicaal heeft veranderd.Downloads:Presentaties en andere documenten van het SKB jaarcongres zijn te downloaden op de site van SKbodem onder het nieuwsbericht met dezelfde titel als gebruikt voor dit bericht.