Wat door de meteorologen is voorspeld wordt steeds meer werkelijkheid. Het wordt steeds heter en droge periodes worden steeds vaker afgewisseld door droge periodes. De gemiddelde temperatuur is de afgelopen decennia al zo’n 1,5 ⁰C gestegen in Nederland en voor het derde jaar hebben we een zeer droog voorjaar achter de rug. En dat is in de afgelopen weken gevolgd door heftige stortbuien met ondergelopen straten en lekkages in huizen als gevolg. (Anton Roeloffzen, 22 juni)
Maar de gevolgen van dit alles zijn in Nederland zeer verschillend, afhankelijk van de bodemopbouw, de hydrologie en de mate van bedekking van de bodem met gebouwen en verhardingen.
De droogte in de hoge zandgronden in het oosten en zuiden van Nederland is ondanks de stortregens nog lang niet voorbij. Veel van de gevallen neerslag kreeg niet de tijd in de uitgedroogde bodem te zakken; gortdroog zand is waterafstotend met oppervlakkige afstroming naar sloten en beken als gevolg.
Alleen boeren, die de grond voldoende beregend hadden, hebben nog kunnen profiteren van de overvloedige neerslag. In de polders van West- en Noord-Nederland was oppervlaktewater in overvloed beschikbaar en waren de boeren dan ook blij met de gevallen neerslag. Elders was er watergebrek en kon minder of niet worden beregend.
In de stenige oude wijken in het stedelijk gebied is veel neerslag direct het riool ingestroomd en afgevoerd naar singels en kanalen. Het feit dat steeds meer tuinen volledig zijn verhard, helpt hierbij niet. De riolen konden het vele water niet meer tijdig afvoeren en diverse plaatsen liep het waterniveau in de straten zo hoog op dat tuinen en huizen onderliepen.
In mijn eigen huis, en ook dat van de buren, was afgelopen week tijdens een hoosbui van maar 20 minuten sprake van binnenstromend hemelwater via een dakje aan de voorzijde van de woning. Boomblaadjes hadden de rioolpijp deels geblokkeerd, waardoor het regenwater vanuit dit afdakje niet snel genoeg kon worden afgevoerd. Een beperkt vervelend probleempje, maar niets vergeleken de wateroverlast in de binnenstad van Dordrecht.
En omdat mijn straat het laagst ligt in de wijk kwam sterk vervuild rioolwater omhoog, dat een stinkende zwarte rioolsliblaag achter liet op het wegdek.
De afkoppeling van 2/3 van mijn dak via een regenton naar de vijver in de achtertuin functioneerde vlekkeloos. De vijver kan ruim 5 m3 water bergen. En de regenton was weer vol, want na een zo lange regenloze periode, bijna 3 maanden, had ik nauwelijks nog regenwater voor de kamerplanten en stond mijn vijver te laag. Die is dus nu weer goed gevuld met schoon voedselarm regenwater.
Doemt wel de vraag op hoe het gesteld is met het grondwaterpeil, vooral in de vooroorlogse Rotterdamse wijken, waar veel huizen op houten palen zijn gebouwd en de bedekkingsgraad van de bodem met gebouwen en verhardingen hoog is. Helpt zo’n hoosbui dan wel voldoende om de grondwaterstand weer op peil te brengen? Ik betwijfel dat. Met steeds meer lange droge periodes in voorjaar en zomer ligt paalrot als “sluipmoordenaar” voor deze huizen op de loer. Ook dat wordt een toenemend zorgpunt in de vooroorlogse wijken, niet alleen in de Randstad, maar overal in Nederland.
Aanpassing van de grondwaterhuishouding wordt urgent. Veel wijken, ook die uit de negentiger jaren, hebben te weinig(<5%) oppervlaktewater. Meestal is er een gemengd rioolstelsel, dat ook het hemelwater van daken en straten moet afvoeren. En steeds meer tuinen worden verhard met grote zwarte tegels, dicht tegen elkaar gelegd om onkruidgroei tegen te gaan.
De hoog gelegen zandgronden in Oost- en Zuid-Nederland zijn ingericht op snelle afvoer van overtollig water in de winter, maar aanvoer van water in de zomer is niet mogelijk. Hierdoor komen de boeren steeds meer in de problemen en dreigt er gebrek aan grondwater voor de drinkwatervoorziening.
Zijn we in staat op tijd wat aan deze problemen te doen? Dat wordt een hele uitdaging de komende jaren voor gemeenten en waterschappen. En bewoners moeten hun tuinen gaan ontstenen, maar willen ze dat wel? Als de nood hoog wordt, zullen ze wel moeten.
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
