De afgelopen weken werd ik met verschillende kanten van de bodem geconfronteerd. Vergaap jij je ook wel eens aan een bodemprofiel? Hoe mooi kunnen de verschillende horizonten zich aftekenen en wat een scala aan kleuren. Het is begrijpelijk dat kunstenaars zich daardoor laten inspireren. Ook dieper in de grond hebben we iets om te koesteren: ons kostbare grondwater, ook wel blauw goud genoemd. Helaas zijn er ook duistere kanten aan de bodem. Wat bijvoorbeeld te denken van de verontreiniging van onze bodem met drugsafval en het geruzie over de schoonmaak? Nog triester vind ik de oorlogsschade aan mensen, gebouwen en bodem. Een buitenlandse collega vroeg op LinkedIn naar voorbeelden van oorlogsschade aan de bodem. Ik zag beelden van boeren die ondanks de gevaren gewoon doorgaan met hun werk. Wat een moed! (Theo Edelman, 4 april)
Samen met Joop Okx schrijf ik een reeks artikelen over bodem en kunst. De artikelen verschijnen in het tijdschrift Bodem. Het eerste artikel is al gepubliceerd. Dat ging over het kunstwerk Aarde dat in de tijdelijke vergaderzaal van de Tweede Kamer prijkt. Het tweede artikel is in de maak. Het gaat over de kunstwerken van AtelierNL. Het interview met de twee kunstenaars hierachter leverde bijzondere verrassingen op. Die geef ik nog even niet prijs, je moet geduld hebben tot juni wanneer het artikel verschijnt. Joop en ik willen vijf of zes artikelen schrijven. Bij voldoende belangstelling komt er daarna misschien wel een boekje over bodem en kunst.
En eindelijk was het zover. Het congres over de verontreiniging van ons grondwater ging door, na enkele malen uitstel wegens het virus. De titel luidde ‘Grondwater: van blauw goud naar code rood?’. Het virus speelde ons ook tijdens het congres parten, twee sprekers konden niet optreden. Gelukkig kon in vervanging worden voorzien. Voor velen was het de eerste fysieke bijeenkomst na een lange periode van schermcontact. Het was een geanimeerde bijeenkomst met veel discussie. De sfeer had wel iets van koeien die na de winter weer de wei in mogen. De chemische kwaliteit van ons grondwater wordt nog steeds slechter, ook in waterwingebieden. Een extra reden tot zorg is de logische grotere belangstelling voor energie uit de bodem. De deelnemers waren het erover eens dat hier een vervolg op moet komen, bijvoorbeeld in de vorm van een manifest. Daar ga je vast meer over horen!
Ik had de Jaarbeurs nog maar net verlaten of twee heren vroegen mij wat ik onder een gezonde bodem versta. Daar dronken zij een biertje op. Ik heb daar beelden bij. Ik dacht aan het begrip Vital Soil dat Peter Doelman en Herman Eijsackers introduceerden. De biologie zou moeten worden genoemd, misschien kringloopprocessen. In de Verenigde Staten is de term Soil Health met succes geland. Het werkt verbindend. Boeren horen dat liever dan de term bodemkwaliteit. Een interessant gegeven! Ik heb ervaring met het kritiek leveren op de definitie van grond, maar op deze vraag had ik niet onmiddellijk een antwoord paraat. Gelukkig mocht ik daarover nog nadenken, ik zou er meer van horen. Co en Arthur: tot jullie dienst!
Deze week berichtte mijn dagblad Trouw over drugsafval dat op veel plaatsen in de bodem wordt geloosd. Het ontbreekt aan een stevig gevuld fonds om direct na de vondst daarvan in te grijpen met een onderzoek en een sanering. Er is wel wat geld beschikbaar, maar onvoldoende voor de meeste gevallen die gerust fors kunnen worden genoemd. De Vereniging Nederlandse Gemeenten stelt voor een fonds in te stellen voor onmiddellijke actie, dat gevuld wordt met geld dat is afgenomen van verantwoordelijken voor het lozen. Dat strookt nog het meest met het principe dat de vervuiler betaalt. Het is eerlijker dan de toevallige grondeigenaar met de lasten op te zadelen. Dat gebeurt wel in de gemeente Zundert. Inmiddels is een crowdfunding opgestart om de hoogbejaarde grondeigenaar te ondersteunen. Ook zijn hierover vragen gesteld in ons parlement. In een ingezonden stuk in Trouw oppert voormalig jurist bij de Raad van State Jan Roelfsema ‘dat de bestuursrechter de scherpe kantjes van de wet zou moeten afslijpen door ervoor te zorgen dat een gemeente niet de grondeigenaar kan laten opdraaien voor de kosten als die part noch deel heeft aan het lozen van het drugsafval’. Dit onderwerp krijgt ongetwijfeld een vervolg.
Mede door de worsteling van veel gemeenten met het opruimen van drugsafval ben ik van mening dat centrale regie op bodemsanering noodzakelijk blijkt. Als dat mogelijk is onder het gesternte van de toekomstige Omgevingswet, zou dat mij iets optimistischer over deze wet maken.
Theo Edelman
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
