Dit is mijn twintigste bodemcolumn dit jaar. Ik schrijf stukjes voor deze nieuwsbrief en die van Wolters Kluwer. Bij het kiezen van een onderwerp laat ik mij graag leiden door de actualiteit en door wat mij verder bezighoudt. Zo vormen mijn bijdragen een soort tijdlijn van bijzonderheden over de bodem. Omdat ik al dertig jaar columns schrijf, vormt dit een prettige geheugensteun. Ook voor een terugblik op het afgelopen jaar, vanuit bodemkundig perspectief. (Theo Edelman, 19 december)
Ik besteedde volop aandacht aan de mooie kanten van de bodem. Het begrip ‘Soil Health’ is wereldwijd een hit. Ook vanuit Europa wordt aangestuurd op het streven naar een gezonde bodem. We zouden beter naar de bodem moeten luisteren. Er zijn nog volop vragen: hoe definieer je een gezonde bodem, hoe kun je ernaar luisteren, wat hoor je dan en hoe wordt of blijft de bodem dan gezond? De ingezette lijn is bemoedigend en de antwoorden op deze vragen zullen vast ooit komen.
Samen met fysisch geograaf en kunstkenner Joop Okx schrijf ik voor het Tijdschrift Bodem een serie artikelen over bodem en kunst. Er zijn al drie artikelen gepubliceerd, een vierde artikel ligt in concept gereed en we hebben al ideeën voor ons vijfde verhaal. In de artikelen voert de schoonheid van bodem en grond de boventoon. Bij de interviews met de kunstenaars komen ook de duistere kanten van bodem en landschap aan de orde. Het is boeiend om hun gedachtegang in woorden te vangen.
De Bodem van het Jaar kwam enkele malen ter sprake. Eerst was dit een verhaal uit Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk. Tot mijn vreugde heeft het bestuur van de Nederlandse Bodemkundige Vereniging besloten om voortaan ook in Nederland een Bodem van het Jaar te kiezen. Ik zit zelfs in de jury! Onlangs is de winnaar voor 2023 bekend gemaakt: een voormalige Zuiderzeebodem die de ontwikkeling van zeeklei tot een vruchtbare landbouwbodem laat zien. Daarover hoor je meer in het komende jaar, bij passende gelegenheden.
‘Water en bodem sturend’ is een motto van onze nieuwe regering. Het wordt door alle bestuurslagen onderschreven. Het was een dankbaar onderwerp voor ettelijke columns, met uitstapjes naar klimaat, bouwen en stikstof. Begin volgend jaar mag ik voorzitter zijn van een congres over de praktische uitwerking van dit motto.
De Wet bodembescherming zal onderdeel worden van de Omgevingswet. De invoering van de wet is al enkele malen uitgesteld, vooral wegens het niet op tijd gereed zijn van de digitale infrastructuur. Ik herhaal mijn grote twijfel aan het motto ‘eenvoudiger en beter’ na invoering van deze nieuwe wet.
Natuurlijk kwamen er ook nare kanten van de bodem aan de orde. Een daarvan is nog steeds de bodemverontreiniging, waarvan sommigen ooit dachten dat we daarvan af waren. Met regelmaat lees je over drugsafval in grond en grondwater en over pfas in zowat alles. Ik verwacht dat er in het komende jaar aandacht zal worden gevraagd voor weer andere stoffen. Maatregelen in de bodem zijn in feite ‘end-of-pipe’ achtige maatregelen. Wanneer zou er eens een doordacht beleid voor de introductie van nieuwe stoffen komen?
Mijn heftigste column ging over de zwarte aarde in de Oekraïne. Wat vreselijk dat de oorlog nog steeds voortduurt. Voor het eerst vroeg ik om een geldelijke bijdrage voor giro 555. Bijdragen kan nog steeds. Graag wijs ik op een initiatief van de Nederlandse stichting FRUWA om de oorlogsschade aan landbouw en waterinfrastructuur te herstellen. Meer informatie vind je op https://fruwa.kentaa.nl/.
Het afgelopen jaar was voor bodemliefhebbers een boeiend jaar. Misschien zal een van mijn collega’s begin volgend jaar de verwachtingen rond de bodem in 2023 beschrijven. En anders doe ik dat wel eind januari. Namens alle columnisten wens ik je prettige feestdagen. En een goed nieuw jaar, ook voor de bodem!
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
