“Bij elke schokkende gebeurtenis weet je dat er dertig, veertig columns over volgen. De column is geen uitdaging meer voor het denken, maar een hapklare preek vanaf de kansel.” Dat schrijft schrijver, journalist en columnist Christiaan Weijts. Ik neem deze waarschuwing ter harte en zal extra zorgvuldig onderwerpen voor mijn schrijfsels zoeken. Ditmaal gaat het over de kleurenpracht van de aarde. Die weerspiegelt zich in verschillende kunstvormen, waaronder de beeldende kunst en de muziek. Niet echt schokkend, eerder een gegeven. Wel een mooi gegeven trouwens. Ik denk dat er niet heel veel columns over volgen. (Theo Edelman, 25 november)
Joop Okx en ik schrijven geregeld over Bodem en Beeldende Kunst. In het Vakblad Bodem verschenen zeven artikelen van onze hand over dit onderwerp, één verhaal publiceerden wij elders. Recent bereikten ons twee uitnodigingen om een presentatie te geven over Bodem en Kunst. Joop en ik traden eerder samen op maar dat gaat dit keer niet lukken. Het betreft evenementen op dezelfde dag op verschillende plaatsen. Daarom spreekt de een in Wageningen en de ander in Utrecht.
Elke vier maanden kun je in het World Soil Museum in Wageningen terecht voor een lezing in de reeks World of Soils. De organisatie is in handen van het International Soil Reference and Information Centre. “Ga met ons mee terwijl we de fascinerende en diverse wereld van bodems verkennen, waarbij we ingaan op onderwerpen die de belangrijke rol onthullen die bodems spelen in ons milieu, kunst, landbouw, dagelijks leven en meer” nodigt de website van ISRIC uit.
Op 4 december 2024 bespreekt Joop in dit kader het gebruik van aardpigmenten in de Beeldende Kunst, omlijst door schitterende beelden. Over de inhoud mag ik alvast iets verklappen. Joop zal vooral ingaan op onderzoek van kunstenaars naar het vervaardigen van verf met aardpigmenten en naar de resultaten daarmee in hun eigen werk. Hij gaat in op beeldende kunst, aardewerk en glas. Na de lezing zijn deelnemers welkom om het museum te bezoeken. Aanmelden voor deze lezing kan met behulp van de QR-code op de afbeelding bij deze column. Ter voorbereiding op deze lezing kun je onze zeven artikelen lezen, via het digitale archief van Vakblad Bodem of LinkedIn.
Op dezelfde dag wordt in het gebouw van Rijkswaterstaat in Utrecht Wereldbodemdag gevierd. Het belooft een mooie dag te worden, met boeiende bijdragen. De organisatie nodigde mij uit voor het verzorgen van een Masterclass Bodem en Kunst. Daarbij kon ik voor een deel putten uit de lezing van Joop in Wageningen. Daarnaast schenk ik aandacht aan Bodem en Muziek. Ook daarbij richt ik me op aardpigmenten. De aardkleuren wit, zwart, geel en rood staan centraal. Over elk van deze bodemkleuren zijn heel wat populaire songs geschreven. Ik heb dus moeten kiezen. Tijdens de Masterclass laat ik enkele fragmenten horen.
Vera Lynn was een bekende en geliefde Britse zangeres. Met haar songs heeft zij veel mensen hoop gegeven tijdens de Tweede Wereldoorlog en later tijdens de coronapandemie. Zij zong onder meer over The White Cliffs of Dover. De jonge militairen zagen deze rotsen vaak als eerste bij terugkeer van missies elders.
Stef Bos was geïmponeerd door de prachtige witte zanden langs de kust in Zuid-Afrika. Het leverde Witsand op, een prachtig gedicht op dromerige muziek. “Hoe ouder ik word, hoe minder ik weet” stemt toch tot nadenken. De witte zanden behoren tot de zogeheten zingende zanden, ze maken geluid als het waait en als je erover loopt. Dat ga ik nog eens uitdiepen en melden aan Stef.
Onze collega Peter Bouter speelt gitaar in The Coincidences. Black Rock van deze formatie mocht natuurlijk niet ontbreken in mijn verhaal. De song gaat over een treinreis, regen uit een koolzwarte lucht, zwarte rotsen en een vulkaan die op uitbarsten staat. De Masterclass is eigenlijk een workshop. Daarom ga ik bij Black Rock een beroep doen op de zangkust van alle aanwezigen.
Een tweede ode aan zwart komt van Loretta Lynn met Coal Mine’s Daughter. Daarin zingt zij over het harde werken in de mijnen en het schamele inkomen van de zwoegers. Het woord black komt niet in de song voor, maar alles in deze song ademt zwart.
Emmylou Harris zingt in Red Dirt Girl hartverscheurend over twee red dirt girls. Die worden zo afgeschilderd omdat zij in een gebied met rode aarde wonen. Met een van de girls loopt het slecht af. Haar broer sneuvelt in Vietnam en zij pleegt zelfmoord.
Red River Rock van Johnnie and the Hurricanes was een favoriet nummer van mij in mijn jonge jaren, ook al omdat ik het al snel kon naspelen. Het is een rockversie van het lied Red River Valley uit de negentiende eeuw. Dat gaat over het verdriet van een vrouw als haar minnaar die soldaat is weer naar huis gaat.
Tot slot Christy die over zijn thuisbasis Yellow River zingt. Ook hier gaat het om een soldaat die huiswaarts keert.
Opmerkelijk veel songs gaan over een oorlog. Ik kreeg dat pas door na het analyseren van de songteksten. Hopelijk helpt kunst ons om de wereld wat vrediger te maken. Want ‘zolang er kunst is, is er hoop’ aldus Joop. En de beroemde sprookjesschrijver Hans Christian Andersen hield de mensheid voor ‘Where words fail, music speaks’. Misschien moeten sommige columnisten hun terrein naar de muziek gaan verleggen. Wie weet wat dat oplevert!
Ik zette een aantal nummers rond het thema Bodem en Muziek, waaronder de hierboven besproken songs, op een Spotify-afspeellijst met de naam Sweet Soil Music. Luister er eens naar, bijvoorbeeld op Wereldbodemdag. Dat kan via deze link.
Theo Edelman
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
