Een verbindend element van iedereen die in bodem en grondwater werkt is de gezamenlijke strijd tegen bestuurlijke desinteresse. Gelukkig hebben bodem en ondergrond altijd wel een handvol vurige pleitbezorgers in de bestuurlijke wereld rondlopen, maar veel bestuurders zullen de bodem blijven zien als iets om op te bouwen, niet om over te praten. Onzichtbaar en vanzelfsprekend. Aangezien de keuzes van deze bestuurders natuurlijk wel degelijk bepalend zijn voor de toekomst van de bodem, zijn we met zijn allen voortdurend op jacht naar de aandacht van onze bestuurlijke beslissers. (Daan Henkens, 27 januari)
En zo gaat dat dan meestal: we maken een visiedocument, een beleidskader of een strategisch actieplan. De voorzitter van de bestuursvergadering zegt iets als ‘bedankt voor je heldere presentatie, we zien echt dat je gepassioneerd bent’ en stelt met een vriendelijke lach het visiedocument vast. Door de bodem- of grondwatercollega’s wordt het als een succes gevierd. Eindelijk bestuurlijke aandacht voor onze bodem, de basis onder ons bestaan! ‘Visie (vastgesteld).pdf’ vliegt per email door de hele organisatie en naar alle partners die hebben meegedacht. Misschien is er zelfs een bericht op intranet geplaatst. Het is een mooie dag.
Ondertussen, in de bestuurskamer, staan de nieuwe criteria voor duurzaam inkopen op de agenda. De voorzitter bedankt voor de heldere presentatie. Er zijn zorgen over de financiële consequenties, de vergadering zal zeker uitlopen… In de mailbox krijgt ons visiedocument al snel gezelschap van een datumprikker, de oproep van de receptie om die blauwe Volvo voor de leveranciersingang weg te halen en de vraag van Joop wie er wil meelezen met een projectopdracht. Evelien wil graag aangehaakt blijven maar heeft deze maand geen tijd. Wilco leest graag mee. Sarah vraagt zich af of dat echt via ‘allen beantwoorden’ moet. 21 ongelezen email alweer, maar daar staat hij echt: Visie (vastgesteld).pdf! Niemand kan er meer omheen.
Nog een paar maanden kunnen we voort met dit succes. Onze collega’s van water, infra, energietransitie of landbouw nemen netjes een verwijzing naar de visie op bodem en grondwater over en noemen het ‘een belangrijk aspect om mee te wegen in de planvorming’. Maar dan de vraag: is er nu echt iets veranderd? Hebben we echt waarde toegevoegd aan onze bodem?
Ik denk dat dat wel mee zal vallen. Een beetje bewustwording, dat is vast gelukt. Iets om op terug te vallen in ons beoordelingsgesprek, zeker. Maar is dit vastgestelde stuk op wit A4 echt het gedroomde resultaat van het verrichte denkwerk? Ik denk het niet. Sterker nog: staat het geschreven, dan kan het uit ons hoofd. Eenmaal vastgesteld en gearchiveerd is er geen noodzaak meer om verder te denken, om te confronteren met andere belangen en om creatieve vervolgstappen te bedenken. We moeten dus andere vormen zoeken om onze visies te vormen, om bodem en grondwater op de kaart te zetten als we willen dat het onzichtbare gezien wordt. Die vormen zijn er, onzekerder, onbeheersbaarder en oncontroleerbaar, maar misschien wel effectief. In tegenstelling tot onze papieren tijgers. Een echt gesprek over wat ons grondwater de moeite waard maakt, zoeken naar het vonkje in de ogen van een ander. Wat betekent bodem of grondwater voor onze samenleving? Wat vinden we belangrijk? Waarom? Snappen we dat keuzes maken ook betekent: dingen niet doen? En zijn we dan nog steeds bereid om te staan voor de glanzende ambities in onze visie?
Het lijkt zo simpel, maar wie heeft al echt de tijd genomen om deze vragen te stellen, zonder dat het resultaat al vastlag? Ik wil het proberen, wie durft er mee?
Daan Henkens
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
