Nog niet zo lang geleden gaf de vaderlandse pers de regenworm er van langs omdat het beestje de oorzaak zou zijn van de pfasbesmetting van kippeneieren. Onzin natuurlijk. En weinig kritisch ten opzichte van producenten, vergunningverleners, toezichthouders, handhavers en consumenten van pfas. Om de kwalijke berichtgeving rond pfas een beetje goed te maken, zet ik de regenworm eens in het zonnetje met beter nieuws. Ik sluit af met de veelbesproken persconferentie van afgelopen vrijdag. Wat zou het verband kunnen zijn met de regenworm? (Theo Edelman, 3 maart)
Vorig jaar werd Wereldbodemdag voor het eerst echt gevierd in Nederland. Het feest werd inhoudelijk afgesloten met een wedstrijd in pitches. Die gingen over manieren om het bodembelang te verspreiden onder mensen zonder bodemexpertise. De pitch “Reggie de regenworm” was favoriet. Die ging over een digitale worm die in een game de bodem verbetert. Het deed me denken aan het eerste computerspelletje dat ik speelde. Daar gaan we vast nog meer van horen.
Lily Jacobs was een van de gedeputeerden waarmee ik nauw samenwerkte bij de provincie Gelderland. Zij bracht mij onlangs in contact met haar pianolerares Femke Schoon, die zich uit liefhebberij zonder bodemexpertise in het bodemleven verdiepte. Dat resulteerde in een toegankelijk, grappig en zeer lezenswaardig boek met als titel De grond van ons bestaan en als subtitel Groots klein leven in de bodem. Femke bespreekt de betekenis van het bodemleven, zonder enig vakjargon, vanuit verwondering en respect. Volgens de achterkant van het boekje is het een “ode, recht uit het hart” en dat klopt. Femke vertelt over Lu de regenworm, Iso de pissebed, Rhi de bacterie en Myco de schimmel. Ik vind het boekje een aanrader voor groot en klein, deskundige en leek. Voor meer informatie verwijs ik naar de website van Femke: www.femkeschoon.nl.
De regenworm kreeg ook aandacht in de symfonie Soil, LIVE! die Remco de Kluizenaar vorig jaar componeerde. Ook Remco verdiepte zich in het bodemleven, als artist in residence bij de Soil Biology Group van Wageningen University & Research. De symfonie gaat over regenwormen, nematoden, springstaarten en schimmels. De pendelende worm gaat in de bodem van hoog naar laag en weer terug. Remco gaf dat muzikaal vorm in een wisselende toonhoogte. Zo bedacht hij voor al zijn beesten weer een andere muzikale uiting. Ik interviewde Remco en het resultaat is gepubliceerd in het onlangs verschenen nummer van Vakblad Bodem. Binnenkort besteed ik er aandacht aan op LinkedIn.
Tot zover de nieuwtjes in 2024. De regenworm staat al veel langer in de belangstelling. Wel eens van Keek op de Week gehoord? Dat was jarenlang een wekelijks televisieprogramma van Kees van Kooten en Wim de Bie. Zij behandelden diverse malen het onderwerp bodemverontreiniging. Hun interview met wethouder E. van Gerwen van Naarden kan gerust hilarisch worden genoemd. Het zou gaan over normen en waarden, maar de wethouder had begrepen dat het om wormen en Naarden ging. Het is terug te zien op https://www.youtube.com/watch?v=J_kmvDpY3nU.
Ik wil afsluiten met een gedicht over een regenworm van dichteres en schrijfster Annie M.G. Schmidt uit 1960:
De regenworm en zijn moeder
Er was een regenworm in Sneek
die altijd naar de sterren keek,
en fluisterde: hoe schoon, hoe schoon!
Zijn moeder zei: Doe toch gewoon,
kijk naar beneden naar de grond,
dat is normaal, dat is gezond,
kijk naar beneden, zoals ik.
En toen? Toen kwam de leeuwerik!
Het wormpje, dat naar boven staarde,
zag hem op tijd en kroop in d’aarde,
maar moe die naar beneden keek
werd opgegeten (daar in Sneek).
Dus doe nooit wat je moeder zegt,
dan komt het allemaal terecht.
Ik vind het grappig dat Annie een mannelijke en een vrouwelijke regenworm ten tonele voert. Zij zal vast hebben geweten dat regenwormen hermafrodiet zijn, dus dat ze zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen bezitten. Laten we dat dichterlijke vrijheid noemen.
Het gedicht is misschien wel actueler dan ooit. Keek je net als de jonge regenworm naar boven, naar zeven planeten netjes op een rij? En ongetwijfeld zag je de beelden van de meest besproken persconferentie ooit. De kleinste deelnemer keek omhoog, zag misschien wel raketten en drones en kroop op tijd in de aarde. De grootste deelnemer keek naar de punten van zijn schoen, zag kostbare metalen en werd opgegeten. Over die kostbare metalen zal ik een volgende keer wat schrijven.
Theo Edelman
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
