Er was eens … een Technische commissie bodembescherming. Die startte in 1987, toen de Wet bodembescherming van kracht werd. Zij gaf belangrijke adviezen over het omgaan met onze bodem. In 2016 werd de commissie opgedoekt. Daar waren misschien redenen voor. Maar waren dat geen drogredenen? Er zijn nog steeds voldoende problemen met de bodem voor deskundige, weloverwogen adviezen. Hoog tijd dus om de commissie opnieuw in te stellen. (Theo Edelman, 31 maart)
Wij gaan niet altijd fatsoenlijk om met onze bodem. De lezers van deze nieuwsbrief weten dat natuurlijk. Ik schets even drie voorbeelden, met het accent op het gedrag van stoffen. Daar heb ik vroeger voor geleerd.
Staalslakken worden veel gebruikt als ophoogmateriaal. De slakken logen uit zodra ze in contact komen met water. In Nederland heersen tot op heden andere condities dan in een woestijn, dus de problemen zijn voorspelbaar. Als voorlopige oplossing is bedacht een verzoek aan gebruikers van staalslakken om hun voornemen vooraf te melden. Een deskundige had de problemen met staalslakken kunnen voorspellen.
Thermisch gereinigde grond is een verzamelnaam voor thermisch gereinigde grond en thermisch gereinigd asfalt. Het eindproduct hiervan mag grond worden genoemd. Deze gecremeerde ‘grond’ bevat natuurlijk geen leven en organische stof, maar wel vliegas en kalk. Dat zijn de onverbrandbare restanten uit het asfalt. De combinatie van deze twee stoffen is een schrik voor deskundigen op het gebied van uitloging. Er komt nu een herbezinning op het gebruik van dit materiaal, onder meer via een internetconsultatie. Een deskundige had de problemen met deze thermisch gereinigde grond vooraf kunnen voorspellen.
Pfas worden alom in ons milieu aangetroffen. Er is onrust ontstaan over de strenge normen daarvoor. Een onderbouwing van goede normen is ingewikkeld, gelet op het grote aantal stoffen dat onder de verzamelnaam pfas valt en het tekort aan kennis over de effecten van al deze stoffen, in hun uppie en gezamenlijk. Van pfas durf ik te beweren dat de problemen ons min of meer zijn overkomen. Ik zou graag een goed onderbouwd en deskundig advies op prijs stellen over de wijze van saneren inclusief een realistische normstelling.
Goede beoordelingen vooraf kunnen problemen dus voorkomen. En er zijn goede adviezen nodig indien problemen zich toch voordoen.
In 1987 waren alle betrokkenen blij met het oprichten van de Technische commissie bodembescherming. De officiële reden voor het opdoeken van de commissie in 2016 was de veronderstelling ‘dat een sectorale commissie niet zou passen bij de Omgevingswet die juist integraal zou zijn’. Ik vind dit een drogreden. De Technische commissie bodem adviseerde zeker niet technocratisch met alleen maar aandacht voor de bodem, maar juist met veel oog voor het bodemgebruik. De link met de ruimtelijke ordening werd voortdurend gelegd. En waarom zou je geen deskundig technisch advies willen ontvangen over een deel van het geheel? Zou de ware reden niet zijn dat de rijksoverheid op dat moment het idee had wel klaar te zijn met de bodem? Het landsdekkend beeld van de bodemverontreiniging was immers compleet en de bodemaanpak was volledig gedecentraliseerd. Wat zou de rijksoverheid zich nog druk maken?
Als afscheidsgroet hebben leden en medewerkers van de Technische commissie bodem een essay geschreven met als titel ‘De toekomst van de bodem’. Het richtjaar daarbij was 2050. Dat leverde een divers beeld op, met onder meer aandacht voor ‘nieuwe’ verontreinigingen inclusief pfas.
Ik roep op om de Technische commissie bodem in ere te herstellen. Ik zie graag adviezen over de volgende tien onderwerpen:
1 Bodemonderwijs en bodembewustzijn.
2 Relatie water, bodem en ruimtelijke ordening.
3 Gezonde, weerbare, klimaatbestendige bodems.
4 Veilig drinkwater.
5 Al of geen kernafval in de ondergrond.
6 Aanpak pfas.
7 Aanpak mestoverschot.
8 Aanpak drugsafval.
9 Veilig hergebruik van steenachtige stoffen.
10 Aanpak bodemdaling.
Om maar eens wat laaghangend fruit te noemen. Eventueel hernoemen we de commissie tot Technische commissie omgeving, want taal doet ertoe. Ben je daar voor? Mis je nog onderwerpen? Dan zie ik graag een reactie in de commentaren. Heb je aarzelingen of twijfels, pak dan het essay over ‘De toekomst van de bodem’ er eens bij.
… En we leefden nog lang en gelukkig op een gezonde bodem. Zou dat sprookje waar worden? Werk aan de winkel, aan de slag!
Theo Edelman
Reageren op deze column kan hier: LinkedIn
