Nederland moet de komende zes jaar 50 miljoen kubieke meter vervuild slib wegwerken. Meestal wordt dat gedaan door de bagger onder water op te slaan. Een gemiste kans, zegt promovendus drs Joop Harmsen. Hij pleit er voor om de bagger langzaam te reinigen door er bos of niet-eetbare gewassen op te laten groeien (WUR, 11 november).
Van de 250 miljoen kubieke meter baggerspecie - 166 Feyenoord-stadions vol – die tot 2010 in Nederland wordt opgebaggerd, is een vijfde deel vervuild met polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's) en minerale olie. Deze stoffen zijn echter biologisch afbreekbaar, zoals Harmsen in zijn onderzoek zelfs aantoonde bij de zeer zwaar verontreinigde bagger uit de Amsterdamse Petroleumhaven.
Deze bagger opvangen in slibstorts is volgens Harmsen om twee redenen geen oplossing. Bij de opslag ontstaan felle protesten, zoals onlangs nog bij het slibstort in een oude zandafgravingsplas bij het Gelderse Ingen. Maar voor met PAK’s en minerale olie vervuilde bagger is zo'n opslag ook niet nodig. 'Als je deze vervuilde baggerspecie onder water opslaat, blijft die vuil tot in de eeuwigheid', aldus Harmsen.
Een goed alternatief is volgens Harmsen het zogenaamde landfarming. Daarbij wordt de bagger in een laag van tussen de vijftig en honderd centimeter uitgespreid over het land, zodat het slib indroogt en zuurstof de micro-organismen in staat stelt om de verontreiniging af te breken. De afbraak duurt tien tot vijftig jaar en verloopt in twee fasen. In de eerste fase, van één tot twee jaar, gaat de afbraak snel en is die gemakkelijk technisch te ondersteunen. In de tweede, veel langere fase zijn de vervuilde deeltjes moeilijker los te weken. Dan is geduld nodig.
Juist in die tweede fase zijn er volgens Harmsen mogelijkheden om op de plaats waar de bagger ligt aan natuurontwikkeling te doen. 'De wortels van de begroeiing beluchtigen de grond. Je krijgt wat je zag bij de IJsselmeerpolders, zo'n opeenvolging van gewassen van riet via wilgen tot een compleet bos.' Daarnaast is landbouw een optie. Op de bagger kunnen bijvoorbeeld wilgen groeien voor biomassa of koolzaad voor biobrandstof. Geen consumptiegewassen. 'Bagger is beladen', aldus Harmsen. 'Zelfs als je honderd keer kunt bewijzen dat die niet giftig is, kun je de producten die je erop teelt nog niet verkopen.'
Drs Joop Harmsen promoveert op 22 november bij prof. Wim Rulkens, hoogleraar Milieutechnologie
